Opening (schaken)
Het schaakspel kent een groot aantal vaste openingen, die dikwijls voorkomen. In de zestiende eeuw was er al een aantal openingen bekend, nu zijn er enkele honderden bekende openingen die na diepgaande analyses overgaan in een groot aantal varianten en subvarianten. Een opening begint altijd met een zet van een pion of van een paard; andere stukken kunnen dan nog niet gespeeld worden (voor hen is er sprake van een blokkade). Meestal wordt een van beide centrumpionnen het eerst gespeeld in een poging om snel het centrum onder controle te krijgen, maar soms wordt een van de vleugelpionnen als beginzet gespeeld.
Hoofdindeling
Bij de openingen wordt onderscheid gemaakt in drie categorieën:
- koningspion: openingen die beginnen met een opmars van de witte koningspion, dus met 1.e2-e4 (of 1.e2-e3)
- damepion: openingen die beginnen met een opmars van de witte damepion, dus met 1.d2-d4 (of 1.d2-d3)
- flankspel: openingen die niet beginnen met een opmars van de witte koningspion of van de witte damepion; wit opent dus met een opmars van de a-, b-, c-, f-, g- of h-pion, dan wel met een paardzet
Verdere indeling
Binnen de bovengenoemde koningspion- en damepionopeningen worden nog de volgende grote groepen onderscheiden:
- de open spelen: koningspionopeningen: 1.e2-e4 e7-e5
- de halfopen spelen: koningspionopeningen: 1.e2-e4 gevolgd door een andere zet van zwart (zoals 1... c7-c5)
- de gesloten spelen: damepionopeningen: 1.d2-d4 d7-d5
- de halfgesloten spelen: damepionopeningen: 1.d2-d4 gevolgd door een andere zet van zwart (zoals 1... Pg8-f6)
De meest voorkomende openingen
De meest voorkomende openingen zijn:
Zie ook Lijst van veelgespeelde schaakopeningen en Lijst van schaakopeningen en varianten.
Openingen met meer dan één naam
| Openingnamen | Zetten |
|---|---|
| Joegoslavisch = Pirc = Ufimcew verdediging | 1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 |
| Robatsch = Koningsfianchetto = Moderne verdediging | 1.e4 g6 2.d4 Lg7 |
| Lettisch gambiet = Greco tegengambiet | 1.e4 e5 2.Pf3 f5 |
| Russisch = Petrov | 1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 |
| Spaans = Ruy López | 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 |
| Sokolsky = Pools = Orang Oetan | 1.b4 |
| Clemenz = Basman = de Klerk = Mead | 1.h3 |
| Dunst = Sleipner = Van Geet = Heinrichsen | 1.Pc3 |
| Jaenischgambiet = Schliemann gambiet | 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 f5 |
| Larsen = Nimzowitsch | 1.b3 |
| Amar = Paris | 1.Ph3 |
| Ware = Meadow Hay | 1.a4 |
| Hollands = Stein opening | 1.d4 f5 |
| Benko = Koningsloperfianchetto | 1.g3 |
| Hammerschlag = Fried fox | 1.f3 e5 2.Kf2 |
| anti-Borg = Desprez | 1.h4 |
| Italiaans = Giuoco Piano | 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 |
| Wolga gambiet = Benko gambiet = Opocensky gambiet | 1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 |
| Dame-Indisch = West-Indisch | 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 b6 |
| Franco-Indisch = Keresverdediging | 1.d4 e6 2.c4 Lb4 |
| Trompovsky = Ruth = Opovcensky | 1.d4 Pf6 2.Lg5 |
| Tweepaardenspel in de nahand = Pruisisch | 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 |
Zie ook