Onze Lieve Vrouwe Kapel (Amsterdam)

Kapel in 1979

Het oude gebouw maakte deel van een klooster voor de Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus, waaraan later het ziekenhuis werd gekoppeld. De kapel stond midden op het terrein, de bijbehorende kerk stond aan de Ruyschstraat en was daarin gezichtsbepalend tussen de laagbouw. Het ontwerp van kapel, kerk en ziekenhuis kwam van de hand van Adrianus Bleijs, die een totaalontwerp maakte voor het terrein dat grensde aan het Oosterpark. De eerste heipaal voor het complex werd op het Mirakelfeest (15 maart 1895) de grond in geduwd. In september 1895 legde Caspar Josefus Martinus Bottemanne de eerste steen.[1] Daarna ging het minder snel, want aan grote delen van het complex werd tegelijkertijd gebouwd. Bottemanne kon het complex in oktober 1898 inwijden. Het ziekenhuis liet in de loop der jaren steeds meer gebouwen op het terrein bouwen totdat kerk en kapel eigenlijk geheel ingebouwd waren. Nieuw aan de opstelling van de kerk/kapel was, dat zij door overdekte gangen vanuit de paviljoens en het zusterhuis bereikbaar waren, zodat verpleegden en verplegers niet door de buitenlucht hoefden als zij dat niet wilden. In de jaren zeventig van de 20e eeuw begon het ziekenhuis met een enorme vernieuwing; het ziekenhuis voldeed niet meer. In de komende veertig jaar zouden alle oorspronkelijke gebouwen verdwijnen en vervangen worden door nieuwbouw. Met een laatste eucharistieviering op 17 november 1986 viel het doek voor de kapel; in juni 1987 was het grootste deel van kerk en kapel met de grond gelijk gemaakt.[2]

Het duurde meer dan dertien jaar voordat de eerste steen voor de nieuwbouw van de kapel kon worden gelegd. Vanaf 25 oktober 2000 werd er gebouwd aan de in de wijk opvallend gebouw en het ging sneller dan bij de oudbouw; de inzegening kon al plaatsvinden op 1 februari 2001. De wijk staat vol met 19e-eeuwse woningen, vermengd met nieuwbouw uit de 20e eeuw. De nieuwe kapel werd opgetrokken in de Romaanse bouwstijl, die dateert uit de tijd dat Amsterdam nog nergens verder kwam dan de Oudezijds Achterburgwal en Nieuwezijds Achterburgwal. De architecten van E.M.G. Architecten (ook betrokken bij andere nieuwbouw van het complex) vonden inspiratie bij kerken in Frankrijk, Italië en Spanje waarbij met name gekeken werd naar de Abdij Notre-Dame de Saint-Rémy in Rochefort en het Klooster van Chevetogne. Deze nieuwbouw is gebouwd naar het oosten in de traditie van het Licht van Christus en de geboorte van een nieuwe dag. Het geheel werd eenvoudig van opzet gehouden. Ze is grotendeels opgetrokken uit zandsteen uit de Bourgogne (alle harde delen), baksteen uit Limburg en eikenhout. Bouwonderdelen verwijzen naar het bovennatuurlijke en/of godsdienst: drie beuken (drieëenheid), zeven bogen (zeven is het getal der volkomenheid) en twaalf wijsstenen (geheel van het volk). De kerk kent enige kunstobjecten zoals een icoon van Nicolaas van Myra (beschermheilige van Amsterdam), een Mariabeeld en een Piëta. De kerk is voorzien van een pijporgel.