Nino Manfredi

Nino Manfredi ging in 1941 in Rome rechten studeren. Toen hij in 1945 afstudeerde had hij al een jaar acteerlessen gevolgd aan de Accademia Nazionale di Arte Drammatica Silvio D'Amico in Rome. Hij ging niet werken als jurist en voltooide zijn toneelstudies in 1947. In datzelfde jaar debuteerde hij op de planken en trad hij toe tot het Maltagliati-Gassmantheatergezelschap. In 1948 maakte hij al deel uit van het pas opgerichte Milanese Piccolo Teatro waar hij acteerde onder regie van Giorgio Strehler. Hij was eveneens werkzaam in de wereld van de revue en van het variété. Op de radio bracht hij ook komische nummers.

Zijn eerste stappen in de wereld van de cinema zette hij toen hij anderstalige acteurs dubde. Vanaf 1949 kreeg hij figurantenrollen aangeboden. In 1955 werd hij voor het eerst opgemerkt in de rol van een verlegen kapper die in de komedie Gli innamorati de aandacht trok op het Filmfestival van Cannes. Vanaf dan kreeg hij de kans om ook hoofdrollen te spelen. De komedie Venezia, la luna e tu (1958), zijn eerste samenwerking met Dino Risi, gaf hem de mogelijkheid een gelaagder personage te vertolken: grotesk, soms tragisch en zelfs kwaadaardig. In datzelfde jaar deed hij mee aan Audace colpo dei soliti ignoti, het vervolg op Mario Monicelli's succesvolle komische kraakfilm I soliti ignoti (1958). De film luidde een lange samenwerking met regisseur Nanni Loy in.

In de jaren zestig kende de Italiaanse film een heropleving en daarvan kon Manfredi profiteren. Hij werd zo een van de grote sterren van de Italiaanse komedie. In Gli anni ruggenti (1962), een meedogenloze satire op het fascisme, zette hij op een virtuoze manier een personage neer die in een bang afwachtend provinciestadje verkeerdelijk wordt aanzien als de aangekondigde fascistische inspecteur. Grappige, vertederende, potsierlijke, groteske en zelfs monsterachtige personages werden zijn specialiteit. Een jaar later volgde een buitenbeentje in zijn carrière: hij vertolkte de titelrol in de beklijvende Spaanse zwarte komedie El verdugo van Luis García Berlanga. In 1969 speelde hij voor het eerst onder regie van Luigi Magni voor diens Romeinse komedie Nell'anno del signore, het startschot voor een levenslange vruchtbare samenwerking met Magni.

Een aantal van zijn rollen in de jaren zeventig worden tot zijn allerbeste gerekend. Zijn vertolking van de vertedering opwekkende Geppetto in Le Avventure di Pinocchio werd zijn eerste echt groot succes. De dikwijls bekroonde bitterzoete komedie Pane e cioccolata (1973) toonde hem als de aandoenlijke ongewenste Italiaanse immigrant die er maar niet in slaagt Zwitser met de Zwitsers te worden. Manfredi vertolkte in Café Express (1980) op dezelfde tragikomische wijze een pechvogel, een van zijn favoriete personages. Ettore Scola deed hem schitteren in twee drama's: in het weemoedige C'eravamo tanto amati (1974) blikte Manfredi samen met onder meer Vittorio Gassman terug op hun dromen van weleer. In het satirische drama Brutti, sporchi e cattivi (1976) was hij de verachtelijke eenogige pater familias van een Romeins sloppenwijkgezin die een grote som verzekeringsgeld voor zich houdt. En Nanni Loy gaf hem de gelegenheid in het historisch drama In Nome del Papa Re(1977) een hogere geestelijke te spelen die probeert tussen te komen in het proces van de laatste ter dood veroordeelden door Vaticaanstad.

Nino Manfredi maakte zijn debuut als cineast al in 1963, met de regie van een episode van de sketchenfilm L'Amore difficile. Acht jaar later volgde zijn eerste volwaardige langspeelfilm, de anticlericale satire Per grazia ricevuta. Daarin blikt een van een rots gevallen man, vertolkt door Manfredi zelf, op een tragikomische manier terug op zijn mislukt leven. De film kreeg in 1971 de Prix de la première œuvre op het Filmfestival van Cannes en was eveneens het grootste commercieel succes in Italië dat jaar. In het tijdens het carnaval van Venetië gesitueerde mysterieuze drama Nudo di donna (1980), zijn derde en laatste film als regisseur, nam hij weer de hoofdrol voor zijn rekening.

In de jaren tachtig en negentig draaide hij beduidend minder films. Hij aanvaardde vanaf 1989 meer en meer televisiewerk.

Hij was sinds 1955 gehuwd met Erminia Ferrari die hem een zoon en twee dochters schonk, waaronder de televisieregisseur Luca Manfredi en de televisiepresentatrice Roberta Manfredi.

Begin juli 2003, kort na het beëindigen van de opnames voor zijn laatste film, het Spaanse drama La Luz prodigiosa, werd Nino Manfredi getroffen door een herseninfarct. Na zijn ontslag uit het ziekenhuis kreeg hij in december een hersenbloeding. Na een maandenlang ziekbed overleed hij in 2004 op 83-jarige leeftijd.