Miniatuur (schilderij)

De portretten in miniatuur en ook andere miniatuurgenres (hoofse taferelen, landschappen ...), werden in het westen ontwikkeld in de 16e eeuw. Ze bestonden uit kleine portretten (later foto's) ingebed in de verschillende objecten, zoals medaillons, tafelklokken, juwelen of andere voorwerpen. Het kader van de portretten is vaak een ovaal medaillon. Een bekend schilderwerk is het heel kleine werk van Nicholas Hilliard: Jongeman tussen rozen, met een afmeting van 14 x 7 cm.

Dit type miniatuurschilderij werd uitgevoerd in verschillende technieken: olieverf op koper, tin of ivoor, gouache op perkament of karton, of sinds de achttiende eeuw waterverf of gouache op ivoor.

Grote schilders als Goya en Fragonard maakten miniatuurportretten als onderdeel van hun productie. Er waren ook schilders die zich vrijwel uitsluitend aan deze kunst wijdden. Met de opkomst van de fotografie in de 19e eeuw begon het verval van deze kunst.

• In Engeland werd het ontwikkeld als een zelfstandige kunstvorm, geïnspireerd op schilderijen van bijvoorbeeld Hans Holbein de Jonge. Nicholas Hilliard, Isaac Oliver en Samuel Cooper waren gereputeerde miniaturisten in hun tijd door de gedetailleerde en perfecte afwerking van hun schilderijtjes.

• In Frankrijk schilderde de Zwitser Jean Petitot prachtige portretten van koning Lodewijk XIV en zijn hovelingen, en Jacques Augustin en JB Isabey werden populaire miniaturisten van Napoleon I en zijn omgeving.

• Het ovale portret van aartshertog Karel II van Oostenrijk, (pretendent op de troon van Spanje tot aan de successieoorlog) is van de hand van Pere Crosells.

• Vlaanderen: Levina Teerlinc was als schilder aan het Engelse hof een befaamd 16e-eeuws miniaturiste.

• 
  Nicholas Hilliard: Jongeman tussen rozen, ca. 1588
• 
  Heinrich Jacob Aldenrath: Jongedame met zijden kleed, ca. 1800
• 
  John Wood Dodge Kate Rosalie Dodge, 1854
• 
  Samuel Rickards: Generaal Barker, 19e eeuw
• 
  André Léon Larue ('Mansion Jeune'): Portret van Alfred de Vigny, 1826
• 
  William Verstille: George Henry Remsen' (waterverf op ivoor), 1780
• 
  Jean Marie Ribou: Portret van de hertogin van Bourbon, ca.1776
• 
  Samuel Cooper: Portret van Lady Marsham, 1650
• 
  Peter Adolf Hall: Vrouw in een wit kleed (gouache op ivoor), 18e eeuw
• 
  Een Elizabethaanse Maundy, miniatuur door Levina Teerlinc, ca. 1560.
• 
  Zelfportret van Richard Cosway, ca 1770

De meeste miniaturen zijn niet gesigneerd. Hieronder volgt een chronologische lijst van miniaturisten die hun werk wel ondertekenden:

• Hans Holbein de Jonge, Duitsland, 1497-1543
• Nicolas Hilliard, Engeland, 1547-1619;
• Jean-Louis Petitot, Frankrijk, 1653-1702;
• Peter Adolf Hall, Zweden, 1739-1793;
• John Smart, Engeland, 1741-1811;
• Richard Cosway, Engeland, 1742-1821;
• François-Joseph Desvernois, actief in Frankrijk tussen 1768 et 1810;
• Jean Baptiste Isabey, Frankrijk, 1767-1855];
• Pierre Charles Cior, (Parijs, 1769 - na 1838);
• Joseph Nicolaus Peroux, Duitsland, fl. 1800;
• Jean-François Gérard, of 'Fontallard', Frankrijk , 1772-1857;
• Pierre-Edouard Dagoty, actief te Bordeaux, 1775 -1871;
• Sarah Biffen, Engeland, 1784-1850;
• Moritz Michael Daffinger, Wenen, 1790-1849;
• Charles William Ross, Londen, 1794-1860;
• Daniël Nederveen, Nederland, 1811-1891;
• Frits ten Hagen, 1924-2006

• Miniatuur (handschrift)

Zie de categorie Miniatures van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.