Michelle O'Neill

O'Neill komt uit een Ierse republikeinse familie. Haar vader en enkele andere familielieden waren actief betrokken bij de paramilitaire organisatie IRA, die met geweld streefde naar hereniging van het bij het Verenigd Koninkrijk horende Noord-Ierland met de republiek Ierland.

O'Neill raakte zelf in haar tienerjaren betrokken bij de republikeinse politiek en hielp haar vader bij zijn werk als raadslid in Dungannon. Ze werd na het totstandkomen van het Goedevrijdagakkoord in 1998 lid van de nationalistische partij Sinn Féin en werkte als adviseur voor Francie Molloy, een lid van de Assemblee voor Noord-Ierland. In 2005 werd ze gekozen in het regionaal bestuur van de borough Dungannon en South Tyrone; zij nam deze zetel over van haar vader.

Bij de verkiezingen voor de Assemblee voor Noord-Ierland in 2007 werd O'Neill gekozen als afgevaardigde voor het district Mid Ulster. In de Assemblee hield zij zich bezig met onderwijs en volksgezondheid. In 2010 werd ze burgemeester van Dungannon en Zuid-Tyrone. Na de Assembleeverkiezingen van 2011 werd O'Neill minister van landbouw en plattelandsontwikkeling in de regionale regering van Noord-ierland. In 2016 kreeg ze de portefeuille volksgezondheid.

In januari 2017 trad Martin McGuinness af als partijleider van Sinn Féin in Noord-Ierland en Noord-Iers vice-eerste minister. Hij deed dit uit protest tegen de weigering van eerste minister Arlene Foster, de leider van de unionistische partij DUP, om tijdelijk terug te treden terwijl er een onderzoek werd gedaan naar een onder haar verantwoordelijkheid mislukte investeringsregeling voor duurzame energie. McGuinness zou in verband met gezondheidsproblemen ook niet meer terugkeren in de politiek. Op 23 januari 2017 werd bekend dat O'Neill hem zou opvolgen als leider van Sinn Féin in de Noord-Ierse Assemblee. Zij was de eerste partijleider van Sinn Féin in Noord-Ierland die in het verleden geen banden met de IRA had gehad. Sinn Féin weigerde om O'Neill ook direct te benoemen als de nieuwe vice-eerste minister. Daardoor werd het noodzakelijk om nieuwe Assembleeverkiezingen uit te schrijven.

Bij de verkiezingen op 2 maart 2017 won Sinn Féin onder leiding van O'Neill zetels, en leden zowel de DUP als de Ulster Unionist Party verlies. Hierdoor hadden de unionistische partijen voor het eerst geen meerderheid meer in de Assemblee. Op 26 maart verklaarde O'Neill dat de onderhandelingen tussen partijen over het herstellen van de coalitie waren mislukt. Sinn Féin zou geen vice-eerste minister voordragen. Dit betekende volgens de bepalingen van het Goedevrijdagakkoord dat er helemaal geen regering kon worden gevormd. Ook de functie Eerste Minister bleef vacant. Ondanks herhaalde pogingen werd er geen oplossing gevonden voor de politieke problemen.[2]

O'Neill heeft als reactie op het besluit van het Verenigd Koninkrijk om de Europese Unie te verlaten verklaard dat er zo snel mogelijk een referendum over Ierse hereniging moet worden gehouden.

In november 2018 werd O'Neill gekozen tot vice-voorzitter van de partij Sinn Féin, naast voorzitter en partijleider Mary Lou McDonald. In november 2019 werd ze herkozen; ze won van de eveneens Noord-Ierse politicus John O'Dowd die zichzelf kandidaat had gesteld voor het vice-voorzitterschap.[3][4]

Op 11 januari 2020, bijna drie jaar na de verkiezingen voor de Assemblee van Noord-Ierland, stemden de DUP en Sinn Féin in met een regeerakkoord dat met bemiddeling van de Ierse en Britse regeringen tot stand was gekomen. Conform de bepalingen van het Goedevrijdagakkoord werd Arlene Foster als leider van de grootste fractie in de Assemblee eerste minister. Zij deelt de macht met O'Neill, die als leider van de op een na grootste partij vice-eerste minister is.[5]

Kort na haar aantreden als vice-eerste minister werd bekend dat een dissidente republikeinse groep plannen had voor aan aanslag op O'Neill en Sinn Féin assembleelid Gerry Kelly. De vermoedelijke aanleiding was dat beiden aanwezig waren geweest bij een evenement van de Police Service of Nothern Ireland gericht op het werven van meer katholieke politiemensen. De relatie tussen de Noord-Ierse politie en de republikeinse beweging is van oudsher gespannen.[6]