Merwedegijzelaars
De Merwedegijzelaars was een groep van honderden jonge mannen die op 16 mei 1944 in dorpen aan beide zijden van de rivier de Merwede bij een razzia werden opgepakt en door de bezetter zijn weggevoerd. Deze razzia was een vergeldingsactie voor een aanslag op een groep Landwachters in de nacht van 9 op 10 mei 1944.
De jonge mannen, voor het overgrote deel afkomstig uit Sliedrecht, Giessendam, Hardinxveld, Sleeuwijk, Werkendam en de Biesbosch werden meegevoerd en op twee plaatsen verzameld. In Sliedrecht bij de Hervormde Kerk en in Neder-Hardinxveld op het schoolplein van de School met de Bijbel nabij de boogbrug. Op beide plaatsen is in 1985 een plaquette aangebracht ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de razzia.
De eerste groep werd in de vooravond vanaf de verzamelplek in vrachtwagens geladen. De tweede groep ging om 21.00 uur op weg en kwam 's nachts om half één aan in Kamp Amersfoort. In het kamp behielden de Merwedegijzelaars hun kleding en hun haar. Vanaf 9 juni dienden de gijzelaars met de andere gevangenen op appel te verschijnen. Tot die tijd waren ze vrijgesteld van appel met hun medegevangenen. Evenals de andere gijzelaars verloren ook zij na verloop van tijd de voorrechten die de status van gijzelaar hun bood.
Er waren ten tijde van de Merwedegroep nog meer gijzelaars aanwezig in Kamp Amersfoort, onder andere uit Beverwijk en Bedum. Vanaf 16 mei 1944, de dag dat de Merwedegijzelaars in Kamp Amersfoort arriveerden, tot 6 juli 1944 werden in totaal 263 Merwedegijzelaars in vrijheid gesteld. Dat gebeurde in veel gevallen op verzoek van hun werkgever. Dit waren voornamelijk werknemers van bedrijven die voor de Duitse bezetter belangrijk waren, zoals Aviolanda, scheepswerven en andere metaalverwerkende bedrijven.
Op 28 juni 1944 werden de nog aanwezige gijzelaars geselecteerd voor transport naar Duitsland. Dat transport vond plaats in de nacht van 6 op 7 juli 1944. Van de 650 gevangenen die op dit transport gingen, zijn er tot en met mei 1945 circa 100 overleden ten gevolge van ziektes waaronder tuberculose en tyfus, ondervoeding, mishandeling en bombardementen. Dit aantal betreft alleen de officieel geregistreerde overledenen, het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger. Van de Merwedegijzelaars zijn er meer dan 25 in Duitsland overleden.
 |
Portaal Tweede Wereldoorlog |
Profetie Ds. Joh. van der Poel
Het boek Dwars door lood en dood van schrijver Rik Valkenburg beschrijft een gedeelte van deze bewogen geschiedenis vanuit Giessendam. Zeventien jongens die bij deze razzia werden opgepakt behoorden tot de Oud Gereformeerde Gemeente van Giessendam. Ds. Johannes van der Poel, predikant in oorlogstijd van dit Merwededorp, profeteerde vanaf de kansel in een emotionele kerkdienst, dat al zijn jongens terug zouden komen. En, ze kwamen alle zeventien terug. Eerst zestien, Valkenburg beschrijft hoe dat toen Van der Poel bepaald werd bij ( zoals men dat in die kringen noemt ).... Hij maakt op hun gebeden gans Israël eens vrij....( Een regel uit de berijmde Psalm 130 ). Van der Poel onderstreepte opnieuw zijn gedane uitspraken, en enkele weken later kwam ook het zeventiende schaapje van de kudde behouden thuis.