Mentaliteit

Mentaliteit of ingesteldheid (België) is het denk- en gedragspatroon van een persoon of een sociale groep. Hoewel er het gevaar bestaat van een bevooroordeelde of stereotiepe benadering van groepen, wordt de term gebruikt in de sociologie en de mentaliteitsgeschiedenis.

In de gedragswetenschappen wordt de term mentaliteit opgevat als een mentale oriëntatie die onder de oppervlakte werkt en doorwerkt op het zichtbare niveau van het gedrag van mensen en in de interactie tussen mensen. De psychiaters Du Boeuff en Kuiper hebben een aanzet gegeven tot een mentaliteitenleer in hun boek Waan en vervreemding. Zij ontwikkelden een antropologische beschouwing waarin verbondenheid en gescheidenheid centrale begrippen zijn, een belevingswijze die bepalend is voor de manier waarop iemand in het leven staat.

Mentaliteitsgeschiedenis

In de mentaliteitsgeschiedenis is een mentaliteit het geheel van gedachten en gevoelens in het verleden.

De term mentalité werd voor het eerst gebruikt door Lucien Febvre, de Franse historicus die met Marc Bloch de nieuwe historiografische richting Annaliste begon. Met mentalité werd gepoogd afstand te nemen van de nadruk die door politieke geschiedenis werd gelegd op het idee dat geschiedenis bepaald wordt door rationele beslissingen van koningen en overheden. Daarnaast onderzocht men de verandering van denken, waardoor begrippen en belevingen een andere lading konden krijgen. Het niet onderkennen van de tijdgeest kon misverstanden veroorzaken als historische gebeurtenissen beschreven werden terwijl de begrippen vanuit de huidige betekenis werden benaderd.

Het begrip mentaliteit is niet eenduidig. Er zijn vele definities en omschrijvingen, zoals volgens Mandrou:

Een mentaliteit is eigen aan een groep. Zij bestaat enerzijds uit de voorstellingen die een groep zich maakt van de wereld en van de maatschappij waarin zij leeft, en anderzijds uit collectieve gedragspatronen zoals rituelen, waarin deze voorstellingen worden uitgedrukt en aan volgende generaties overgedragen. Een mentaliteit heeft naast cognitieve ook affectieve componenten. De leden van een groep kunnen deelhebben aan een bij die groep horende mentaliteit zonder dat zij zich daar (geheel) van bewust zijn.[1]

Er bestaat wel een gevaar bij de benadering van een tijd aan de hand van de heersende mentaliteit en dat is dat individuele afwijkingen of idiosyncrasie op de achtergrond verdwijnen.

Voetnoten
  1. Künzel, R.E. (1997): Beelden en zelfbeelden van middeleeuwse mensen, historisch-antropologische studies over groepsculturen in de Nederlanden, 7de-13de eeuw, SUN, blz. 13-14

Zie ook
Zoek mentaliteit op in het WikiWoordenboek.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.