Marifoon

De regelgeving rond marifonie in Nederland is met name gebaseerd op twee internationale verdragen; het Solas-verdrag en de Basel-overeenkomst. In 2008 is de vergunningplicht voor VHF-installaties afgeschaft en vervangen door de verplichting eenmalig te registreren. De gebruiker krijgt naast een alfanumerieke radioroepnaam tevens het daarvan afgeleide numerieke ATIS-nummer, en indien van toepassing een MMSI-nummer.

In het verleden mochten draagbare marifoons (portofoons, ingesteld op maritieme frequenties) alleen aanvullend gebruikt worden aan boord van schepen. Thans is het ook toegestaan uitsluitend een draagbare marifoon aan boord te hebben.

Bij het marifoonverkeer dient het Navospellingsalfabet te worden gebruikt.

Bord voor de scheepvaart met het lokale VHF-kanaal

Op grote vaarwegen dient in bepaalde gebieden de communicatie plaats te vinden op aangewezen marifoonkanalen. Zo'n gebied heet een blokgebied. Dat wordt ter plaatse aangegeven met vierkante witte borden met rode randen, waarop het te gebruiken blokkanaal wordt aangegeven. Kanalen die echter niet verplicht zijn om uit te luisteren zoals het blokkanaal, maar wel aanbevolen worden om uit te luisteren, worden aangegeven met blauwe borden. Zie het voorbeeld hiernaast.

Voor de opkomst van mobiele telefoons en satellietverbindingen had bijna elk zeevarend land ook een kuststation voor openbare radiotelefonie. Hierbij konden schepen die binnen het bereik van zo'n kuststation (of hulpzender bediend vanuit een kuststation) waren door tussenkomst van een operator of radiotelefonist een telefoongesprek voeren over het vaste telefoonnet. In Nederland werden deze diensten verzorgd door Scheveningen Radio van de toenmalige PTT.

Als er een gesprek vanaf het vasteland was aangevraagd werd het marifoonnummer of de roepletters van het betreffende schip opgelezen in de verkeerslijst, die vijf minuten over het hele uur werd uitgezonden. Het was aan het schip om na de verkeerslijst contact te maken met Scheveningen Radio voor het voeren van het gesprek.

In enkele landen, zoals bijvoorbeeld Engeland, is er nog een systeem gebruikt waarbij je met speciale hulpapparatuur automatisch een telefoongesprek kon initiëren; dus zonder tussenkomst van een operator. Maar ook deze systemen konden niet concurreren met de gsm netwerken (op binnenwateren en vlak voor de kust) en Satellietcommunicatie (verder uit de kust).

Oostende Radio in België is een van de weinige nog bestaande grote kuststations die nog operationeel zijn. Vooral schepen uit minder ontwikkelde landen die contact moeten opnemen met -bijvoorbeeld- de rederij maken nog gebruik van dit station. Door de centrale ligging kan het kuststation bereikbaar zijn vanuit Noord-Frankrijk, Zuidoost-Engeland, zuidelijk Nederland en natuurlijk België.[4]

Portofoons zijn primair toegestaan voor noodsituaties (SOLAS) en intershipverkeer. Op binnenwateren moet ATIS gebruikt worden en is de RAINWAT van toepassing, op zee geldt deze verplichting niet.[5] Voor communicatie tussen personen die zich op hetzelfde schip bevinden (intrashipcommunicatie) mogen alleen de kanalen 15 en 17 gebruikt worden. (Dit geldt voor marifoon en portofoon.) Sinds kort (ca. 2008) is er een categorie portofoons opgenomen die ook op andere kanalen kan worden gebruikt binnen de regelgeving van Nederland en België. Portofoons op de binnenwateren mogen alleen gebruikt worden voor communicatie op kanaal 15 en 17 tussen personen die zich op hetzelfde schip bevinden. Omdat de portofoon alleen gebruikt mag worden op kanaal 15 en 17 zal er dus een marifoon voor de overige communicatie aan boord moeten zijn, wil men op andere kanalen communiceren. Een voorbeeld van intrashipcommunicatie is communicatie tussen de stuurman (marifoon in stuurhut) en de matroos voor op het schip (portofoon) bij aanlegmanoeuvres in sluizen.

De meeste in de handel verkrijgbare portofoons voldoen echter aan de strikte eisen van de Baselovereenkomst (2000). Kleine schepen (meestal pleziervaartschepen) mogen geen gebruik maken van intrashipcommunicatie (kanaal 15 en 17). Dit is niet nodig omdat de afstand tussen stuurman en 'matroos' klein is en makkelijk te overbruggen met de stem. Het verbod dient om de beschikbaarheid van de kanalen 15 en 17 voor de grote schepen, die afhankelijk zijn van deze communicatie (zoals lange binnenschepen,) zo hoog mogelijk te houden en zo veilig kunnen werken.

Enkele jaren geleden heeft Agentschap Telecom internationaal voorgesteld om de internationale regels te versoepelen zodat pleziervaart een portofoon met alle kanalen (15 en 17 uitgezonderd) aan boord kon nemen. Het doel was om het mogelijk te maken dat pleziervaart zonder motor of accu ook over radiocommunicatie kan beschikken tijdens nood- en spoedgevallen en voor efficiënter laten verlopen van brug en sluisbewegingen. Nederland heeft hier vanwege de vele pleziervaart op de veelal open wateren en de vele bruggen en sluizen veel behoefte aan. De andere Rijn- en Donaulanden zagen echter niets in het voorstel. Zij gaven wel aan dat zij geen problemen hadden als Nederland dit binnen haar eigen wateren wel zou toelaten. Maar tegen het aan boord hebben van een portofoon op een pleziervaartuig in hun land zal door hen opgetreden worden.

Er zijn twee typen marifoonkanalen: simplex en duplex. Bij een simplex-kanaal wordt er één frequentie gebruikt door alle gebruikers. Dit wordt o.a. gebruikt voor alle intership-kanalen. Een duplex-kanaal heeft aparte frequenties voor schepen en walstations. Het schip zendt op de schip-frequentie en luistert op de wal-frequentie; voor walstations is dit andersom. Op een duplex-kanaal kunnen schepen elkaars berichten dus niet ontvangen.

Een tussenvorm is een semi-duplex-kanaal. Dit is een duplex-kanaal waar het walstation alle ontvangen berichten automatisch weer uitzendt op de wal-frequentie, zodat schepen ook elkaar kunnen ontvangen. Het walstation houdt hierbij de controle over het intership-verkeer, en kan in bepaalde situaties het intership-verkeer onmogelijk maken.

Op de nieuwste marifoon en portofoon types zijn volgende duplex kanalen: 19, 20, 78 en 79 opgesplitst in twee simplex kanalen. Namelijk een simplex kanaal op de lage frequentie en een simplex kanaal op de hoge frequentie. Op deze manier worden twee extra kanalen gecreëerd. De duplex variant blijft gewoon intact.

• Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken
•  Baselovereenkomst (RAINWAT)
• Overzicht VHF marifoonkanalen op Wegwijs in Frequentieand
• (en) International VHF marine radio channels and frequenties op United States Coast Guard – Navigation Center

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Cursusboek Marifonie.