Manilius Cabacius Rallus

Rallus werd als zoon van Demetrios Rhallis Kavakis en Thomais Bochalis geboren nabij het antieke Sparta. Zijn moeder sterft jong, nog voordat Rallus en zijn vader hun toevlucht nemen tot Italië. Ze vluchten voor de oprukkende Osmanen, die in 1460 de Morea definitief innamen. Overigens waren zij lang niet de enige Griekse vluchtelingen: Italië werd in die jaren overspoeld door immigranten uit het oude Byzantijnse Rijk. Manilius Rallus kon al gauw zijn draai vinden in Rome, waar hij dadelijk opviel door zijn uitmuntende beheersing van het Latijn. Ook zijn omvangrijke sociale netwerk loog er niet om: Rallus had nauwe banden met belangrijke leden van de De’Medici-familie, onder wie paus Leo X. Hij en de paus deelden de ambitie Griekenland te ontdoen van de Turkse bezetters. In enkele gedichten spoort Rallus de paus hiertoe aan en prijst hij hem om zijn inzet. Het heeft niet mogen baten: de Tourkokratia zou tot 1830 duren. Maar toch legden Rallus’ contacten hem persoonlijk geen windeieren: hij trad toe tot de Rooms-Katholieke Kerk en werkte zich op tot aartsbisschop van Monemvasia op de Peloponnesos en tot bisschop van Hierapetra op Kreta.

De meest treffende omschrijving van de Griek komt van de pen van tijdgenoot Angelo Poliziano: Manilius Rallus graecus homo, sed latinis literis adprime excultus. (Manilius Rallus is een Griek, maar is als geen ander geschoold in de Latijnse letteren). Net als zijn vriend en landgenoot Michael Marullus, hield Rallus zich bezig met Latijnse filologie. In zijn eerste jaren in Rome was hij betrokken bij de omstreden filologenschool van Giulio Pomponio Leto. Zijn belangrijkste filologische prestatie was het uitbrengen van de eerste kritische editie van het werk van de Romeinse taalkundige Verrius Flaccus in 1475: De significatu uerborum (Over de betekenis der woorden). Eigenaardig genoeg associeerde Rallus zich niet zozeer met de literaire kringen in Rome, maar wél met die in Napels. Om onduidelijke redenen heeft Rallus zich in de laatste decennia van de vijftiende eeuw opgehouden in die stad. Hij ontmoette er de dichters Giovanni Pontano en Michael Marullus, een mede-Spartaan. Marullus heeft Rallus zelfs onder zijn sodales gerekend, wat in dichterlijke kringen wil zeggen dat men elkaar treft bij gezamenlijke maaltijden en voorlezingen uit elkaars werk. Zowel Pontano als Marullus hebben een gedicht gewijd aan Rallus. Volgens Rallus zelf heeft Pontano de stijl van zijn poëzie omschreven als floridum et pressum (fleurig en bondig). Rallus stond vooral bekend om zijn poëzie, waarin het verdriet om zijn ballingschap naar voren treedt, maar vooral werd hij geprezen om zijn liefdespoëzie. In zijn gedicht aan het adres van Rallus adviseert Marullus hem dan ook het gemis van het Griekse vaderland te vergeten en zich volledig toe te leggen op zijn specialiteit: de erotische elegie.

Het enige overgeleverde poëtische werk van Rallus is de Iuueniles ingenii lusus (jeugdige geestesspelletjes), gepubliceerd in Napels in 1520.[2] Rallus is dan de zeventig al gepasseerd. De bundel is een verzameling van vierenvijftig gedichten van gevarieerde aard en inhoud. Opgenomen zijn onder andere elegieën, hendecasyllabi en epigrammen. Een eerste blik in het werk toont direct waarom Pontano Rallus’ stijl typeert als pressum: mededelingen staan dicht opeen gepakt en worden geordend middels elisies en hyperbata. De dichter drijft de mogelijkheden van het Latijn vaak op de spits. Het lezen van zijn poëzie wordt hierdoor een intensieve bezigheid. In het voorwoord bij de bundel schrijft Rallus dat het gaat om prulletjes uit zijn jeugd die hij heeft opgerakeld en gereed heeft gemaakt voor een nieuwe publicatie. Die opmerking moet niet als feitelijk geïnterpreteerd worden. De bundel bevat ook gedichten uit Rallus' latere jaren. Zo bevat de collectie een lang gedicht aan Leo X, waarin de dichter de paus aanspoort om Griekenland van de Osmaanse overheersing te bevrijden middels een grootschalige kruistocht. Andere motieven zijn de ballingschap van de dichter, de liefdesperikelen tussen hem en het meisje Licinna en de politieke situatie in Rallus’ vaderland. Ook bevat de collectie een aantal grafschriften, o.a. voor Tamás Bakócz, de aartsbisschop van Esztergom in Hongarije.