Lucius Livius Andronicus

Livius Andronicus werd omstreeks 280 v. Chr. geboren te Tarentum, een oude Spartaanse kolonie in Magna Graecia. Nadat deze stad in 272 v. Chr. als laatste van de Griekse gebieden op het Italische schiereiland in Romeinse handen was gevallen, werd Livius Andronicus als slaaf naar Rome gevoerd, alwaar hij bij de senator Lucius Livius (wiens naam hij bij zijn vrijlating aannam) in dienst trad als pedagoog. Livius Andronicus was daarnaast werkzaam als acteur en toneelschrijver. In 240 v. Chr., kort na de Romeinse overwinning op Carthago in de Eerste Punische Oorlog, werden op de Ludi Romani (Romeinse Spelen) twee door hem vanuit het Grieks naar het Latijn vertaalde toneelstukken opgevoerd. Deze opvoering moet echter een grote indruk hebben achtergelaten. Zij kan worden gezien als het begin van de Latijnse toneeltraditie, en latere auteurs als Cicero, Livius en Quintilianus stellen zelfs dat deze opvoering het beginpunt vormt van de gehele Latijnse literatuur. Hoewel de oorsprong van de Latijnse literatuur zeker gezocht moet worden vóór het jaar 240 v. Chr., staat het vast dat Livius Andronicus grote invloed heeft uitgeoefend op de Latijnse literatuur in het algemeen, en op de Latijnse toneeltraditie in het bijzonder. Latere auteurs dichten ook het begin van de Latijnse lyriek toe aan Livius Andronicus: in 207 v. Chr. voerde hij met drie meisjeskoren een carmen uit, een processielied voor de godin Juno, dat het eerste lyrische gedicht in de Latijnse taal was. Als dankbetuiging voor de goede uitwerking van deze verzoeningshymne werd het Collegium scribarum histrionumque (Gilde van toneelschrijvers en -spelers) opgericht, een gilde dat onder bescherming stond van Minerva Aventina. Livius Andronicus overleed omstreeks 200 v. Chr, vermoedelijk te Rome.

Livius Andronicus was actief in verschillende genres. Hij schreef tragedies, komedies, carmina en een epos. Van zijn komedies en carmina hebben wij vrijwel niets over.

Livius Andronicus wordt door latere auteurs als Cicero en Livius gezien als de grondlegger van de Latijnse literatuur: dankzij zijn literaire activiteiten worden de jaren 240 en 207 v. Chr. respectievelijk gezien als beginjaar van het Latijnse drama (en Romeinse literatuur in het algemeen) en als beginjaar van de Latijnse lyriek.

Over Livius Andronicus' tragedies is Cicero later echter niet zeer positief: hij schrijft dat Andronicus' tragedies het niet waard zijn meerdere malen te worden gelezen[1].

De Odissia is tot aan de publicatie van de Aeneis van Vergilius op scholen een van de meestgelezen Latijnstalige werken gebleven.

• Bartelink, G.J.M., Klassieke letterkunde (Utrecht / Antwerpen, 1982)
• Hunink, Vincent, Woeste mensenharten. De eerste tragedies uit Rome (’s-Hertogenbosch, 2007)
• Knecht, Daniël & Stroobandt, Roger (red.), De literatuur van de Romeinen (Gent, 2010)
• Latijnse tekst van enkele bewaarde fragmenten op The Latin Library

Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Livius Andronicus op de Latijntalige Wikisource.