Lijst van essentiële geneesmiddelen

De modellijst van essentiële geneesmiddelen is een door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) opgestelde lijst van geneesmiddelen die noodzakelijk zijn om aan de medische noden van een meerderheid van de bevolking te voldoen. Daartoe moeten ze steeds in voldoende hoeveelheid aanwezig zijn, in een bruikbare vorm en met een maatschappelijk haalbare prijs.

De modellijst van de WHO werd voor het eerst gepubliceerd in 1977 en is sinds juni 2019 in zijn twintigste versie.[1] Voor kinderen tot en met 12 jaar is er een aparte lijst van middelen die ook in de lijst voor volwassenen voorkomen.[2]

Deze modellijst bestaat uit een kernlijst en een aanvullende lijst. De kernlijst bevat het minimum aan geneesmiddelen dat noodzakelijk is voor de basisgezondheidszorg. De werkzaamste, veiligste en goedkoopste geneesmiddelen voor de belangrijkste aandoeningen staan erin. Deze aandoeningen worden gekozen op grond van hun huidig en toekomstig belang.

De aanvullende lijst bevat geneesmiddelen voor belangrijke aandoeningen waarvoor gespecialiseerde behandeling noodzakelijk is. Ook bij twijfel hierover, een hogere prijs of mindere effectiviteit kan een geneesmiddel op deze lijst komen.

De lijst van de WHO is een modellijst. Elk land wordt aangemoedigd om zijn eigen lijst naar plaatselijke behoefte op te stellen. In 2016 hadden 155 landen zo'n eigen lijst.[3] De plaatselijke lijst kan landen, vooral ontwikkelingslanden, helpen om hun voorraden geneesmiddelen te optimaliseren.

In 1978 werd de lijst door de Verklaring van Alma-Ata (Alma Ata Declaration, International Conference on Primary Health Care, 1978) tot de acht elementen van basisgezondheidszorg gerekend.[4] Twintig jaar na de invoering van de lijst was het aantal mensen dat toegang had tot essentiële geneesmiddelen bijna verdubbeld van 2,1 miljard in 1977 tot 3,8 miljard in 1997. Toch heeft nog steeds een derde van de wereldbevolking deze toegang niet. In de armste gebieden van Afrika en Azië loopt dit aantal zelfs op tot de helft. De toegang tot essentiële geneesmiddelen wordt als een onderdeel van het universele recht op gezondheidszorg gezien.