Kasteel Heel

Het is niet bekend wanneer op deze plaats voor het eerst een kasteel werd gebouwd. Er zijn fundamenten uit de Merovingische tijd aangetroffen, maar de eerste schriftelijke vermelding is van 1264.

De hoofdvleugel van het huidige kasteel werd in 1686 gebouwd. Omstreeks 1750 werden twee zijvleugels aangebouwd.

In 1264 was het kasteel met landgoed, jacht- en visrecht een leen van het Huis Horne. De toen genoemde heren stamden uit het geslacht Van Ghoor, dat afstamt van de familie Van Horne. In 1417 werd Willem van Ghoor vermeld als heer, hij bezat ook het stamslot Ghoor nabij Neer. Na hem ging het over van vader op zoon: Aernt, Daniël en Jan werden achtereenvolgens heer van Heel. Jan kreeg vier dochters, waarmee het kasteel overging op de familie De Horion, die uit Luik afkomstig was.

In 1804 werd het kasteel verkocht aan de Maastrichtse familie Hermans. In 1880 werd het kasteel verkocht aan de Broeders van de Heilige Joseph en in het kasteel werd toen het Sint-Josephgesticht gevestigd. Deels was dit een weeshuis, deels werden er mensen met een verstandelijke beperking opgevangen. Omstreeks 1900 werd het complex uitgebreid. Vanaf 1910 werden hier vrouwen en meisjes begeleid en verpleegd en kreeg het complex de naam Huize Sint-Anna. Het werd geleid door de Kleine Zusters van de Heilige Joseph. In 1930 werd een neo-romaanse kerk bijgebouwd. In 1961 werd een poort met hardstenen fronton ingemetseld waarop zich de wapenschilden van de familie De Horion en De Raville bevinden.

Huize Sint-Anna bestaat nog steeds als zorglocatie voor mensen met een verstandelijke beperking, maar is tegenwoordig (2016) onderdeel van de Koraalgroep onder de naam Sint-Anna. Er zijn dan 350 cliënten en 400 begeleiders. De oorspronkelijke kloostergebouwen, met uitzondering van kasteel en kapel, werden gesloopt in 2012.

De hoofdvleugel uit 1686 heeft een vierkante toren. De zijvleugels, gegroepeerd ter weerszijden van het voorplein, van omstreeks 1750, hebben een mansardedak. Van de voorburcht is nog een 17e-eeuws hoekpaviljoen met achtkante spits voorhanden.

Het kasteel is geklasseerd als Rijksmonument.

Het geheel is omgeven door een park, waarin zich een beeld van Sint-Anna bevindt uit het einde van de 19e eeuw, en een beeld van Peter Joseph Savelberg, stichter van de congregatie, van 1954.

Zie de categorie Kasteel van Heel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.