Kartanegara
Kartanegara (ook Kertanegara genoemd) was de laatste koning en grootste koning van Singhasari uit de Rajasa-dynastie. Hij regeerde van 1268 tot zijn dood in 1292.
Als Sri Maharajadiraja Sri Kertanegara Wikrama Dharmatunggadewa regeerde Kartanegara over Java en uiteindelijk over een groot deel van de Indonesische Archipel. De naam is hindoeïstisch en we vinden er het begrip dharma in terug.
De dynastie keriraja
Kartanegara was de vijfde koning van Singhasari en zoon van de vierde koning, Visnoevardha die regeerde van 1248 tot zijn dood in 1268. Na 1254 was Kartanegara de werkelijke machthebber in Singhasari. Singhasari was de opvolger van Kediri dat in 1222 door Ken Arok omver was geworpen.
Kartanegara was een aanhanger van de mystieke tantrische syncretische variant van het hindoeïsme en boeddhisme. Hij presenteerde zich als een god-koning en incarnatie van Shiva en Boeddha.
Veroveringen
Singhasari bereikte tijdens Kertanegara's regering het hoogtepunt van haar macht maar het land stortte onverwacht ineen. De Javanen bouwden een grote vloot en beheersten enige tijd de specerijenhandel in de archipel. Opstanden van vazallen als Cayaraja in 1270 en Mahisa in 1280 werden onderdrukt.
Kertanegara was de eerste Javaanse heerser die ook gebieden buiten Java wilde beheersen. In 1284 werd Bali onderworpen. Kertanagara onderhandelde met het in het huidige Vietnam gelegen Koninkrijk Champa over het verdelen van de heerschappij over Zuidoost-Azië. De expeditie tegen Pamalayoe op Sumatra leidde tot de onderwerping van het Oost-Sumatraanse koninkrijk Melayoe en Kartanegara probeerde ook het machtige koninkrijk Soenda en de handel in de Straat Malakka te controleren. Ook op het eiland Madoera en op Borneo onderwierpen vorsten zich aan Kartanegara.
Conflicten met de Mongolen
Na de val van de Chinese Song-dynastie werd China door de Mongoolse horden geregeerd. De Yuan-dynastie wilde de wereld onderwerpen aan het gezag van de Mongolen. Ze veroverden India en Perzië en bereikten zelfs de Poolse grens. Een aanval op Japan mislukte. In 1289 zond Koeblai Khan, de kleinzoon van Genghis Khan, een ambassadeur naar Java om een formele onderwerping en het daarbij behorende tribuut te eisen. Kertanegara was beledigd en liet toen er voor de derde maal ambassadeurs werden gestuurd het antwoord "nee"in hun gezicht kerven. Hij liet ook de oren van de diplomaten afsnijden. Zo keerden zij terug naar China.
Kertanegara wist dat de machtige Khan hem voor deze belediging zou straffen. Daarom probeerde hij om nog bijtijds zijn macht op Java en Sumatra uit te breiden. In 1290 zond Kartanegara een expeditieleger, de "Pamalayu expeditie" naar Sumatra om een van de opvolgers van het vroegere koninkrijk Srivijaya, het Maleisische koninkrijk Jambi, in het zuiden van het eiland, te veroveren. Jambi was een van de eerste delen van de archipel waar de islam vaste voet aan de grond had gekregen. Het land onderhield goede betrekkingen met China.
Ondertussen liet Kublai Khan een machtige vloot uitrusten om Kertanegara te kunnen straffen.
De rebellie van Jayakatwang
Kertanegara beheerste ondertussen heel Java. Onder de oppervlakte broeide het ondertussen; Jayakatwang, een onderworpen prins van het voormalig regerend Huis van het verslagen koninkrijk Kediri kwam in opstand tegen zijn suzerein.
Singhasari's leger lag op Sumatra en het kostte Jayakatwang weinig moeite om Kartanegara met een list te verslaan. Een schijnaanval vanuit het noorden kon Kertanegara afslaan maar een gelijktijdige aanval vanuit het zuiden overrompelde in mei of juni 1292 de zwak verdedigde hoofdstad Singhasari. Daar was een dronken Kartanegara na veel palmwijn te hebben gedronken verdiept in een tantristische rite. Kertanegara en veel van zijn hovelingen werden afgeslacht. Jayakatwang riep zich tot koning van het herstelde Koninkrijk Kediri uit.
Een van de weinige overlevende leden van de koninklijke familie was Raden Wijaya, een schoonzoon die naar Madoera kon ontkomen. Daar verleende Koning Arya Wiraraja hem onderdak. Wiraraja wist Jayakatwang en Wijaya te verzoenen. Jayakatwang gaf Wijaya een stuk land aan de Brantas in het Tarikwoud ten geschenke. Daar, te midden van bittere bessen werd het later zo machtige Majapahit gebouwd.
De erfenis van Kartanegara
Raden Wijaya maakte handig gebruik van de nietsvermoedende Mongolen om zich op Jayakatwang te wreken. De Mongolen landden op de kust in de verwachting daar Kartanegara aan te treffen. In plaats daarvan vielen ze Koning Jayakatwang aan. Wijaya viel vervolgens de uitgeputte en verwarde Mongolen in de rug en veroverde op zijn beurt Java. De tempelschatten uit Ketasura werden naar Majapahit gebracht. Het nieuwe rijk, Majapahit ging heel Indonesië beheersen.
Kertanegara had geen zoon maar zijn dochter Rajapatni Gayatri die met Raden Wijaya was getrouwd gaf het goddelijke bloed van de Rajasa door aan de heersers van Majapahit. Hun beider dochter Gayatri en kleindochter Tribhuwana Wijayatunggadewi huwden vorsten van Majapahit en werden koningin.
Kartanegara's achterkleinzoon Hayam Woeroek werd de grootste heerser van Majapahit.
Externe link
| Bronnen, noten en/of referenties
|