Kamp Aschendorfermoor

Kamp Aschendorfermoor werd in 1935 op last van het ministerie van Justitie als gevangenkamp voor 1.000 mensen aangelegd. In de officiële Duitse lijst van concentratiekampen staat Aschendorfermoor vermeld onder nummer 36.[3] In het kader van de Emslandlager[4] wordt het kamp Lager II Aschendorfermoor genoemd. De bewaking werd met circa 300 mannen door justitieambtenaren en de SA verzorgd. Van juli 1937 tot mei 1940 werden alle politieke gevangenen uit de Emsland kampen in kamp Aschendorfermoor samengebracht. In die jaren werd de capaciteit vergroot tot ca. 2.200 gevangenen.

De gevangenen werden ingezet in de turfindustrie, om land in cultuur te brengen en voor het aanleggen van wegen en afwateringskanalen. Vaak zware arbeid onder mensonterende omstandigheden. De gevangenen werden ook ingezet om in de omgeving Aschendorfermoor een wandelpark voor de bewakers en hun familieleden aan te leggen. Op 18 en 19 april werd het kamp door Engelse vliegtuigen beschoten en door brandbommen getroffen. Dit kostte 50 gevangenen het leven. Veel barakken zijn na dat bombardement afgebrand. Tijdens hun werk zijn minimaal 237 gevangenen vermoord.[1]

Een gedenkplaat op de begraafplaats Herbrum/Aschendorf.

Begraafplaats.

Een onbebouwd stuk grond herinnert aan het vroegere park. Tot in 1956 is er een barak op zijn plaats blijven staan als woning voor een Oostpruisische landbouwer. Op het kerkhof van Herbrum/Aschendorf, het Herold-Friedhof zijn drie gedenktekens, waarvan één voor de omgekomen Luxemburgers en één ter nagedachtenis van 191 vermoorde onbekende gevangenen en de 4 door Engels vuur omgekomenen. De 191 mannen zijn vlak voor het einde van de oorlog in opdracht van de 21-jarige Willi Herold vermoord, die zich valselijk voorgaf als Hauptmann en in een massagraf geworpen. Herold heeft hiervoor de doodstraf gekregen. Meer dan 100 in het kamp gemaakte tekeningen van Ernst Walsken zijn bewaard gebleven.

In de vijftien Emslandlager hebben naar schatting 100.000 krijgsgevangenen en 80.000 politieke- en strafgevangenen moeten verblijven. Naar schatting zijn 30.000 van deze gevangenen in de Emslandlager vermoord. Voor het merendeel zijn dat Russische krijgsgevangenen geweest. Deze liggen op negen begraafplaatsen en in massagraven begraven. Per kamp kan zowel qua inwonertal als ten aanzien van het dodental niets specifieks met zekerheid worden gezegd. Van de begraafplaatsen is voor een deel van de gevallen wel bekend hoeveel mensen er liggen en welke nationaliteit deze mensen hadden. Hoeveel van de 180.000 kamp bewoners de oorlog hebben overleefd is onbekend. Velen zijn later in andere kampen vermoord.

Soms moesten de gevangenen op enkele honderden meters van de Nederlandse grens werken. Regelmatig trachten de gevangenen de Nederlandse grens over te vluchten. Bij die vluchtpogingen werd er gericht op de gevangenen geschoten. Toch zijn er enige tientallen ontsnappingen gelukt. Maar Nederland stuurde de asielzoekers in de meeste gevallen terug. Vaak betekende dat alsnog de dood van de vluchteling. In enkele gevallen, die publieke aandacht trokken, werden asielzoekers niet naar Duitsland teruggestuurd, maar naar andere landen uitgewezen.

• Fullen. Van Albanië naar kamp VI/C in Fullen: tekeningen en dagboeknotities van de geïnterneerde Italiaanse militair Ferruccio Francesco Frisone, door Ferruccio Francesco Frisone. Lalito, 2013. [nederlandstalig] ISBN 9789081887526
• Gevangen in het veen. De geschiedenis van de Emslandkampen Pieter Albers Uitgeverij Friese Pers/Noordboek, druk 4 / 2009. ISBN 9789033005411
• Erich Kosthort und Bernd Walter: Konzentrations- und Strafgefangenenlager im Dritten Reich, Beispiel Emsland, 3 Bde. Düsseldorf 1983
• Kurt Buck: Auf der Suche nach den Moorsoldaten. Emslandlager 1933 - 1945 und die historischen Orte heute. Papenburg 6. Aufl. 2008
• Giovanni R. Frisone und Deborah Smith Frisone: Von Albanien ins Stalag VI C, Zweiglager Versen und Fullen. Zeichnungen und Tagebuchaufzeichnungen des italienischen Militärinternierten Ferruccio Francesco Frisone 1943-1945, Papenburg 2009 (ISBN 978-3-926277-18-3)
• Erich Kosthorst, Konzentrations- und Strafgefangenenlager im Emsland 1933 - 1945: zum Verhältnis von NS-Regime und Justiz, Düsseldorf, 1985

• Gedenkplaats Esterwegen
• Lager II Aschendorfermoor
• Dokumentations- und Informationszentrum (DIZ) Emslandlager
• Vergeten Verleden - Emslandlager

Zie de categorie Kamp Aschendorfermoor van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.