Jan Willem van Nouhuys

Van Nouhuys trad in de voetsporen van zijn vader, een kapitein bij de koopvaardij, en koos voor een beroep op zee. In 1895 was hij stuurman bij de Gouvernements Marine in Nederlands-Indië. In 1901 werd hij bevorderd tot kapitein. In 1903 voerde hij het bevel over het marineschip Zeemeeuw dat de leden vervoerde van de Noord Nieuw-Guinea Expeditie die onder leiding stond van C.E.A. Wichmann en waaraan ook H.A. Lorentz deelnam. Van Nouhuys was zeer geïnteresseerd in de exploratie van het nauwelijks bekende eiland en nam als amateur-geoloog en -bioloog actief deel aan de tocht, die behalve een wetenschappelijk karakter ook een duidelijk economisch motief had: men was op zoek naar de aanwezigheid van exploiteerbare lagen steenkool. Ook verrichtte hij daarna geologisch onderzoek op de Indonesische Sula eilanden. Van Nouhuys werd door expeditieleider Lorentz nog tweemaal gevraagd om deel te nemen aan latere expedities die de eeuwige sneeuw van Centraal Nieuw-Guinea moesten bereiken: in 1907, aan een expeditie die bekendstaat als de Eerste Zuid Nieuw-Guinea Expeditie, en in 1909 voor de Tweede Zuid Nieuw-Guinea Expeditie. Pas tijdens de tweede expeditie werd het doel bereikt; Van Nouhuys en Lorentz waren de eersten ooit die hun voetstappen zetten in de 'tropische sneeuw' van Nieuw-Guinea.

In 1915 verliet Van Nouhuys de marine en keerde met zijn vrouw en kinderen terug naar Nederland. Door zijn ervaringen en kennis van navigatie en Nieuw-Guinea werd hij in Rotterdam directeur van het Museum voor Land- en Volkenkunde (nu: Wereldmuseum Rotterdam) en het Maritiem Museum Prins Hendrik (nu: Maritiem Museum Rotterdam), die in die jaren samen gingen. Deze functie - hij was hierin de opvolger van Johannes François Snelleman, die ook een grote ervaring had als expeditieganger in Nederlands-Indië - vervulde hij tot 1934, tijdens welke hij veel onderzoek en wetenschappelijke publicaties op zijn naam zette. Hij werd in 1935 opgevolgd door de antropoloog Gottfried W. Locher.

Na zijn pensionering bleef Van Nouhuys nog vele jaren actief als lid van een aantal genootschappen en commissies, hetgeen hem veel onderscheidingen opleverde. Hij stierf op 93-jarige leeftijd als een gelauwerd man.

• "Een en ander over onzen tocht naar het Sneeuwgebergte", in: Tijdschrift van het Aardrijkskundig Genootschap 27, 1910, pp. 799–810.
• De ontdekkingstocht in Nieuw-Guinea, waarbij het Sneeuwgebergte werd bereikt. Den Haag, 1911.
• "Eerste bijdragen tot de kennis van de taal der Pesegem van Centraal Nieuw-Guinea", in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië 66, 1912, pp. 266–273.

• Duuren, David van en Steven Vink, 'Jan Willem van Nouhuys (1869-1963)', in: David van Duuren et al., Oceania at the Tropenmuseum. Amsterdam: KIT Publishers, 2011, p. 63.
• Nooteboom, C., "In Memoriam Jan Willem van Nouhuys". Tijdschrift van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap 81, 1964, pp. 1–4.

Portaal Marine