Ina Boudier-Bakker

Trouwfoto Ina Boudier-Bakker en Henry Boudier

Ina Bakker trouwde op haar 27ste met Henry Boudier, directeur van de PTT. Vanwege zijn werk verhuisden ze regelmatig, zo woonden ze in Utrecht, Vianen, Aerdenhout en Groningen. In 1929 keerde ze weer terug naar Utrecht.

In 1902 schreef ze haar debuut, de novelle Machten, maar ze veroverde pas echt haar plaats tussen de vooraanstaande Nederlandse auteurs met haar roman Armoede, die zij in de jaren 1907-1909 in Utrecht schreef. Ook daar schreef ze in 1930 haar nu bekendste boek, De klop op de deur, dat in 1970 werd bewerkt voor de televisie (De klop op de deur, televisieserie 1970-1971). Tijdens de Tweede Wereldoorlog legde zij elke daad van terreur vast in verzen, die ze vlak na de oorlog heeft voorgedragen in de Pieterskerk.

Na de oorlog werd het leven van Boudier-Bakker beïnvloed door ziekte van haar man en haarzelf en door de dood van haar man in 1952. Desondanks schreef ze nog een aantal werken, waaronder Finale (1957) dat een groot succes was. Ina's oeuvre werd in 1963 bekroond met de Tollensprijs.

Wanneer haar omvangrijke oeuvre ingedeeld zou moeten worden bij een stroming, zou het het weinig eerbiedige etiket van "huiskamerrealisme" of "damesroman" krijgen. Deze laatste typering is ooit door de criticus Menno ter Braak geïntroduceerd voor boeken die verschenen tijdens de nadagen van het naturalisme en die doorgaans door vrouwelijke auteurs werden geschreven. In deze boeken werden de meest uitgesproken naturalistische kenmerken zo afgezwakt dat een veelal vlot leesbaar, realistisch verhaal over het wel en wee van een huisgezin overbleef. Hierin werd veel aandacht besteed aan uitgebreide detailbeschrijvingen en psychologische uitweidingen. Ina Boudier-Bakker was, gezien haar bijnaam "koningin van de Nederlandse damesroman", een soort meesteres op dit gebied.

Hoewel zij zeer veel werd gelezen, deelden de critici niet altijd de waardering van het publiek. Dit was met name het geval na de Eerste Wereldoorlog en paste in de afname van de reputatie van damesromans. Met name de Forum-groep reageerde heftig op huiskamerromans waarvan Boudier-Bakkers werk een voorbeeld is. Over De Klop op de Deur verscheen bijvoorbeeld in 1934 in het mei-nummer van De Gemeenschap in de satirische rubriek "Hagel" als grap te midden van andere boektitelgrappen de zogenaamde "zeer korte recensie" (wat het dus niet was!): "Niet open doen!", bijgedragen door een zekere 'V.D.E." (vrijwel zeker de Amsterdamse drukker en cultuurminnaar Herman van den Eerenbeemt).[1][2] Menno ter Braak zette zich sterk af tegen "de gemoedelijke huiskamer van de psychologische roman". Bovendien heeft hij de reputatie van Ina Boudier-Bakker aangevallen door haar in 1935 voorzichtig te beschuldigen van plagiaat in haar roman Vrouw Jacob, maar haar onverstandige reactie daarop maakte het alleen maar erger voor haarzelf.

De waardering in de moderne tijd loopt sterk uiteen. Onder andere haar novelle De Straat heeft haar reputatie behouden. Herdrukken van Armoede en Finale aan het begin van de 21e eeuw werden door sommigen geprezen.[3] Een hedendaagse literatuurhistoricus kwalificeerde het echter als "even overvloedig als uniform".[4]

In 2013 wordt bekend dat er vervalsingen zitten in het oorlogsdagboek van Ina Boudier-Bakker dat in 1975 onder de titel ‘Met de tanden op elkaar’ het licht zag. Degene die het dagboek liet uitgeven, Hans Edinga (pseudoniem voor Hans Heidstra), heeft er naar eigen inzicht zinnen aan toegevoegd of weggehaald. Degene die de vervalsingen naar buiten bracht, is historicus Rémon van Gemeren. Hij schreef de inleiding bij de nieuwe uitgave van het oorlogsdagboek, dat de titel kreeg ‘Zo doods en stil en donker’.[5]

Ina Boudier-Bakker
(door Isaac Israëls)

• "Najaar", Nederland (1899) juni (debuut)
• "Avond", Van eigen bodem (bijblad van Elseviers Geïllustreerd Maandschrift) (1899) aug.
• Oom Sam's misrekening (onder pseudoniem I. B.) (serie Voor den coupé) (Bruna, 1899)
• Van Amsterdam naar Londen (onder pseudoniem I. B.) (serie Voor den coupé) (Bruna, 1900)
• Machten (novellen) (1902)
• Het beloofde land (roman) (1903)
• Verleden. Drama in 3 bedrijven (1903)
• Wat komen zal (roman) (1904)
• Kinderen (novellen, onder andere "Inkt" en "Pa's kinderen") (1905)
• Grenzen (roman) (1907)
• Zorgen (novellen) (1907)
• Het hoogste recht. Tooneelspel in 4 bedrijven (1907)
• Armoede (roman) (1909)
• Een dorre plant (1909, herdr. 2002)
• Bloesem (novellen) (1912)
• Novellen voor de jeugd (1913)
• De ongeweten dingen (novellen) (1915)
• Het spiegeltje (roman) (1917)
• Aan den overkant (roman) (1920)
• De moderne vrouw en haar tekort (brochure) (1921)
• In de engte (novellen) (1922)
• Blijde geboorte. Een bundel Kerstvertellingen (1923)
• De straat (roman) (1924, herdr. 2000)
• De moeders (novelle) (1925)
• Dans (novelle) (1926)
• Springvloed. Tooneelspel in drie bedrijven met een voorspel (1926)
• Twee voeten (roman) (1928)
• Tooverlantaarn (novellen) (1928/29)
• De klop op de deur. Amsterdamsche familieroman (1930), ook op DBNL
• De verschijningen der menschenziel in het sprookje (1932)
• Het kind in den strijd met leugen en vrees (1932)
• Saraï (1933)
• Vrouw Jacob (roman) (1935)
• Paul (1936)
• Ester. Toneelspel (1938)
• Aan den grooten weg (1939)
• Uren met Andersen (1940)
• Dierentuin (1941)
• Geeft Acht! Oorlogsverzen uit de jaren 1940-45 (1945)
• Goud uit stro. Amsterdamse gezinsroman uit de jaren 1830-31 (1950)
• Heiligdom van 't hart (1951)
• De wekker (1952)
• Vier grote Oranjes. Een karakterschets (1954)
• Kleine kruisvaart (1955)
• Altijd elders (1956)
• Finale (1957, herdr. 2001)
• De eeuwige andere (1959)
• Momenten (1961)
• Honger (1962)
• Boeket uit het werk van Ina Boudier-Bakker (bloemlezing) (1965)
• Uit de kartonnen doos (1967)
• Met de tanden op elkaar. Dagboeknotities '40-'45, bez. Hans Edinga (1975); nieuwe uitgave: Zo doods en stil en donker. Oorlogsdagboek 1940-1945, bez. Rémon van Gemeren (2013)
• Ontmoeting - verhalen, gekozen door Gé Vaartjes (2016)

Zie de categorie Ina Boudier-Bakker van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.