Hypselosaurus

Op 1 april 1869 benoemde Pierre Émile Philippe Matheron enkele beenderen vanaf 1842 gevonden in de Provence als Hypselosaurus priscus. De geslachtsnaam is afgeleid van het Klassiek Griekse ὑψηλός, hypselos, "hoog", een verwijzing naar de hoogte van de ruggenwervels en de daaruit af te leiden hoge bouw van het dier. De soortaanduiding betekent "van eerbiedwaardige ouderdom" in het Latijn.

Een afbeelding van het zoekgeraakte holotype

Het holotype is niet meer in de huidige collecties identificeerbaar maar bestond volgens een eerste beschrijving uit 1846 uit een spaakbeen, een dijbeen, een opperarmbeen en twee wervels van dertien centimeter lengte. In totaal zouden er veertien nu nog bekende fragmenten aan de soort toegewezen worden. Ze komen uit lagen uit het Maastrichtien. Sommige zijn gevonden in de Spaanse Pyreneeën.

Een afgietsel van een hypselosaurusei

Hypselosaurus is tegenwoordig het meest bekend door het feit dat Matheron in 1876 aan bioloog Paul Gervais suggereerde dat enkele grote eierschaalfragmenten die hij vanaf 1846 ontdekt had in de vallei van de Durance aan deze soort zouden toebehoren. Gervais concludeerde na een microscopisch onderzoek dat de eierschaal niet leek op die van enig modern reptiel en dat ze dus zeer wel van Hypselosaurus zouden kunnen zijn. Dit waren in feite de eerste eieren die van een mesozoïsche dinosauriër waren teruggevonden. Later werd deze ontdekking weer vergeten, vooral doordat Matheron noch Gervais beseften dat Hypselosaurus een dinosauriër was. De toegenomen belangstelling voor dinosauriërs zorgde eind twintigste eeuw alsnog voor een erkenning. Sindsdien zijn er nog veel meer van dit soort eieren ontdekt, waaronder een aantal vrijwel complete. In 1992 werd één zo'n ei verkocht voor de recordprijs van $11.000.

Twee echte fossiele eieren in Parijs

De eieren zijn ruwweg bolvormig. Meer exact hebben ze de vorm van een prolate sferoïde waarvan de grootste straal ongeveer dertig centimeter lang is en de kortste 25 centimeter. Of ze werkelijk door Hypselosaurus gelegd zijn, is onzeker; er zijn nooit embryo's in gevonden.

De botten van Hypselosaurus zijn tamelijk robuust maar zijn absolute grootte was niet enorm: zijn lengte is geschat als tussen de acht en twaalf meter en het gewicht op een à anderhalve ton, wat vrij klein is voor een sauropode. Eerdere schattingen waren wel zo hoog als vijf ton, vijfduizend maal de massa van een kilo die een pasgeboren dier gehad moet hebben. Ted Case berekende hieruit in 1978 dat het 104 tot 208 jaar geduurd zou hebben voordat Hypselosaurus zijn volwassen omvang bereikte. Daarbij baseerde hij zich echter voornamelijk op het groeitempo van huidige koudbloedige reptielen; bij een hogere stofwisseling zou de groei sneller zijn verlopen.

Matheron dacht eerst dat Hypselosaurus een reusachtige krokodil was van zo'n twintig meter lengte. Pas in 1900 begreep Charles Depéret dat het een sauropode betrof die hij toewees aan de Morosauridae. In 1927 concludeerde Friedrich von Huene tot een plaatsing in de Titanosauridae wat tot nu toe een gebruikelijke classificatie is gebleven, mede omdat men op die plaats en tijd een titanosauride zou verwachten. Vanwege de problemen met het holotype wordt de soort tegenwoordig echter als een nomen dubium beschouwd.