Hygge

In Denemarken gaat men er vaak van uit dat het onmogelijk is om het begrip hygge te vertalen. Toch komt de betekenis van het Nederlandse begrip gezelligheid redelijk dicht in de buurt. Net als het Nederlandse gezelligheid heeft hygge te maken met gezelschap, een sfeer of een interieur. Vaak ook zorgen eten en drinken voor hygge. Verder kan hygge net als in het Nederlands ook op een cynische manier gebruikt worden.

Het werkwoord dat bij hygge hoort is at hygge sig. Dit is iets moeilijker te vertalen en betekent zoiets als het gezellig hebben, zich vermaken of het naar de zin hebben. Het bijvoeglijk naamwoord dat bij hygge hoort is hyggelig, dat bijna hetzelfde betekent als het Nederlandse woord gezellig. Het tegenovergestelde van hyggelig is uhyggelig. Dit betekent echter niet ongezellig, maar 'akelig' of 'griezelig'.

In Denemarken beschouwt men hygge, samen met Janteloven, als een van de belangrijkste uitdrukkingen van de Deense mentaliteit en volksaard. Denen beschouwen hygge als iets typisch Deens en zien het vaak als onderdeel van hun nationale identiteit. Voor veel Denen is julehygge, de gezelligheid rond Kerstmis, een van de hoogtepunten van het jaar. Toch heeft hygge niet alleen positieve connotaties. Zo noemen Denen hun land soms heel ironisch een hyggeland (een gezellig land) om aan te geven dat niet altijd alles even goed gaat met hun land.

Het Deense woord hygge is in de negentiende eeuw geleend van het Noorse hygge, dat van oorsprong iets betekende als troosten. Het Noorse hygge komt van het Oudwestnoordse hyggja, dat 'denken, menen' of 'zich tevreden voelen' betekende. In modern Noors heeft het ongeveer dezelfde betekenis als in het Deens, maar in Noorwegen wordt hygge niet zo sterk gezien als uitdrukking van de volkscultuur als in Denemarken.

Voorbeelden van het gebruik van hygge:

• Vi hygger os enormt. (We hebben het enorm gezellig.)
• Hvor bor I dog hyggeligt! (Wat wonen jullie toch gezellig!)
• Stearinlys skaber hygge. (Kaarsen zorgen voor gezelligheid.)
• På Juleaften breder hyggen sig i stuerne landet over. (Op kerstavond verspreidt gezelligheid zich in de huiskamers door het land.)
• Hyggesokker. (Gezelligheidssokken, het woord "hygge" als bijvoeglijk naamwoord.)

• Mentalitet, Deense Ministerie van Wetenschap, Technologie en Ontwikkeling, in het Deens,
• Culturele verschillen tussen Denemarken en de Benelux, Een blog door een expat, in het Nederlands,

• Dat zijn nou typisch Denen, Dyrby, Helen en anderen, Uitgeverij Krikke, Leiden, 1998.
• Bokmålsordboka. Definisjons- og rettskrivningsordbok, Landrø, Marit Ingebjorg en Wangensteen, Boye, Oslo, 1988.
• Politikens Etymologisk Ordbog. Danske Ords Historie, Katlev, Jan, Politikens Forlag, Kopenhagen, 2000.
• Ihr und wir. Dänemark aus der Sicht des Auslands — von 845 bis 2001, Kristian Hvidt, Deense Ministerie van Buitenlandse Zaken, Kopenhagen, 2002 ISBN 87-7964-343-4, PDF-Download, vanaf pagina 155.
• An introduction to Denmark, Deense consulaat in New York, 2001, PDF-Download, vanaf pagina 7.