Huize Sint Joseph (Cadier en Keer)

Het opvoedingsgesticht werd als Voogdij St. Joseph opgericht om te voorzien in de opvang van verwaarloosde jongens. Initiatiefnemer was Pater Matthieu Kusters, van de Priestercongregatie van het Heilig Hart van Jezus. De Vereniging Sint-Joseph werd opgericht met als doel: de zorg voor verlaten, hulpbehoevende of verwaarloosde mannelijke personen van elke leeftijd, in het bijzonder de duurzame verzorging van minderjarigen in of buiten gestichten. Pater Kusters woonde in 1911 met een groep jongens aanvankelijk in de oude boerderij "De Croon" op de Keerderberg te Cadier en Keer.[1]

Bouw van het voogdijgesticht, 1911

Het gesticht werd gebouwd in 1911-1912 naar een ontwerp van architect N. Ramakers uit Sittard. Omdat het op een helling lag kwam er zand, grind en leem vrij bij het egaliseren van het terrein. Dit werd als bouwmateriaal gebruikt, van het leem werden bakstenen gebakken in vier steenovens. Naast nieuwe mergelgroeven (Nieuwe Groeve Sint-Joseph) werden ook de oude mergelgroeven in de omgeving weer in gebruik genomen om in de vraag te voorzien (Scharnderberggroeve en Heerderberggroeve). Aldus kwam een groot carrévormig complex tot stand in streng symmetrische, historiserende stijl. Het werd uitgevoerd in mergelsteen op een plint van Kunradersteen. 250 jongens konden er opgevangen worden. Naast wezen ging het ook om zogenaamde regeeringskinderen, die ter beschikking van de regering waren gesteld, vaak wegens kleine vergrijpen.

Het regime was streng, discipline stond voorop en straffen waren zwaar. Wel werd lager onderwijs en vakonderwijs gegeven. Tot de vaardigheden waarin men zich kon bekwamen behoorden die van kleermaker, schoenmaker, mandenvlechter, klompenmaker, boer, tuinder, schilder, timmerman, smid en metselaar. Het aannemen van opdrachten uit het bedrijfsleven -teneinde de wankele financiële situatie van het gesticht te verbeteren- leidde soms tot uitbuiting. In 1927 kwam een ambachtsschool tot stand, waaraan een vakdiploma verbonden was. Nu kwamen er ook niet-voogdijkinderen naar deze school.

In de jaren hierna werd het regime geleidelijk aan opener en professioneler. De Tweede Wereldoorlog noopte tot het vinden van schuilgelegenheid, waartoe de mergelgroeven uitermate geschikt waren. In 1942 werd het huis door de bezetter ontruimd. Op 12 september 1944, een dag voor de bevrijding van Maastricht, werden in de bosjes bij Huize St. Joseph elf Belgische verzetsmensen uit de omgeving van Maaseik gefusilleerd en een vluchtende Rus neergeschoten. Na de bevrijding in 1944 werd het gesticht een tijd als Amerikaans militair hospitaal gebruikt.

Vm. ambachtschool, 1931

Het "Grote Huis" in 1912(?)

Vanaf 1948 verdween de naam Voogdij St. Joseph en kwam de naam Huize Sint-Joseph (later gespeld als: Sint-Jozef) in zwang. De naam Voogdijgesticht St. Joseph werd in 1955 met de vernieuwing van het bordes van de gevel gehaald. In 1982 werd de vereniging omgezet in een stichting. De geestelijken maakten geleidelijk plaats voor leken en vestigden zich in het nabijgelegen Huize Sint-Gerlach.

Op 25 augustus 1982 vond een grote reorganisatie plaats, waardoor Huize St. Joseph als zelfstandige organisatie werd opgeheven. De lagere school, de L.T.S., het kinderdagverblijf "Calimero" en Huize St. Joseph werden gescheiden en als afdelingen binnen een nieuwe Stichting ondergebracht die men "werkorganisaties" noemde en die later formeel gevestigd werd als Stichting Jeugdzorg St. Joseph. Het kinderdagverblijf "Calimero" bleef in het "Grote Huis" samen met de penitentiaire jeugdinrichting "Het Keerpunt" achter. De laatste vier groepen met de oudste jongens keerden na afloop van het L.T.S.-schooljaar 1982-1983 niet meer terug of werden overgeplaatst naar de omliggende wooneenheden. Ook de administratie en ondersteunende diensten van de stichting werden daar gehuisvest. De lagere school ging over naar de Stichting Alterius, de L.T.S. werd gesloten, de omliggende wooneenheden werden door de Zuid-Limburgse jeugdzorgafdeling "Xonar" overgenomen. Het kinderdagverblijf werd medio 2000 gesloten. Alle "werkorganisaties" die in 1982 ondergebracht waren in de nieuwe stichting, bestaan niet meer.

Huize St. Joseph werd in augustus 1983 in gebruik genomen door het opnemen van tien jeugdige verdachten in afwachting van hun veroordeling. "Het Keerpunt" is onderdeel van Stichting Jeugdzorg St. Joseph. De opzet van opvang in de gesloten afdeling "Het Keerpunt" was om de cellen in de omliggende politiebureaus te ontlasten.

Huize St. Joseph is onderdeel van het Landgoed Heerdeberg, dat ook het in dezelfde periode gebouwde en door dezelfde architect ontworpen Huize Sint-Gerlach omvat. In het park bevinden zich enkele mergelgroeven (waaronder de Nieuwe Groeve Sint-Joseph), een Lourdesgrot en een begraafplaats. In 1948 werd op het terrein van de voogdij het Belgisch monument onthuld, dat herinnert aan de gebeurtenissen van 12 september 1944.[2] In 1955 bezochten koning Boudewijn, koningin Juliana en prins Bernard deze beladen plek. Hieraan herinnert het Vlaams monument.

• 
  Landgoed Heerdeberg
• 
  Begraafplaats
• 
  Lourdesgrot
• 
  Belgisch monument

Zie de categorie Huize St. Joseph, Cadier en Keer van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.