Hartman (geslacht)

Het Hartman familiewapen wordt als volgt beschreven in het Nederlands Patriciaat: "In zilver een blauwe rechterschuinbalk beladen met drie gouden vijfpuntige sterren. Helmteken: een uitkomende zilver-geharnaste ridder, het harnas met goud afgezet, een zilveren zwaard met gouden gevest in de opgeheven rechterhand, de linkerhand in de heup. Dekkleden: zilver en blauw.”.[2] Het Hartman wapen is in Amsterdam terug te vinden in afbeeldingen van de Leden van het Amsterdamse Chirurgijnsgilde. Bekend zijn het wapen van Hartmanus Hartman in het middelste glasraam van het Chirurgijnsgilde-torentje en dat van Hans en Isaack Hendricksz Hartman in de Waag.

Drie overlieden van het Chirurgijnsgilde door Cornelis Troost met links Isaac Hendricksz Hartman (1632-1684) en het Hartman wapen linksachter op de muur

Het wapen is afgebeeld op het regentenstuk van Cornelis Troost, waarop chirurgijn Isaac Hendricksz Hartman (1632-1684) links is geportretteerd en diens wapen linksboven aan de muur hangt.

De familienaam Hartman en de variaties Hartmanni en Hartmans komen vanaf de tweede helft van de 16e eeuw voor in Amsterdam. Bij de inschrijving van Johannes Hartmanni in het album studiosorum van de Leidse Universiteit op 26 juli 1581 staat vermeld dat deze uit Sittard kwam.[3] Een zoon van bovengenoemde Johannes Hartmanni was Henricus Hartmanni (1584-1648). Diens eerste huwelijk was met Josyntjen Sinays in 1609 [4] en het tweede huwelijk met Aeltgen Geurten in 1618.[5] Uit het tweede huwelijk werd in 1632 Isaac Hendrickszoon geboren.[6] Deze was chirurgijn en overman van het Chirurgijnsgilde in Amsterdam. Deze tak is tegen het einde der 18e eeuw uitgestorven.[2] Een beschrijving van de tak die voortkomt uit Hartmanus Hartman (1591-1659), een andere zoon van Johannes Hartmanni, volgt hieronder.

Detail uit "De Anatomische les" van Dr. Nicolaes Tulp door Rembrandt van Rijn met rechtsboven Hartmanus Hartman (1591-1639)

Op het schilderij De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp van 1632 door Rembrandt van Rijn (1606 - 1669) staat chirurg Hartmanus Hartman (1591-1639) afgebeeld links naast Dr. Tulp (bovenste rij, derde van links).[7] Zijn zoon Hartmanus (1659-1727) was doctor in de medicijnen en was getrouwd met Elisabeth Kemp, oomzegger van Rombout Kemp, een van de twee sergeanten afgebeeld op Rembrandt van Rijn’s schilderij De Nachtwacht.[8]

In de 18e en 19e eeuw waren Hartman telgen actief in diverse bestuursfuncties bij de W.I.C. en V.O.C. en in diverse functies in de advocatuur en rechtsgeleerdheid. Charles Anthony Hartman (1747-1821) was lid van het Comité tot de Zaken van de Koloniën en Bezittingen op de kust van Guinea en in Amerika, procureur-generaal van de Raad van de Amerikaanse Bezittingen en Etablissementen en substituut-griffier van de Hoge Raad van Holland en Zeeland.[9] Deze was getrouwd met Catharina Maria de Kempenaer, dochter van Jacob de Kempenaer, landsadvocaat en burgemeester van Den Haag. Hun zoon Martinus Adrianus Hartman (1805-1876) was Substituut Griffier van de Hoge Raad en trouwde met Cornelia Jacoba Philipse, dochter van Anthoni Willem Philipse, president van de Hoge Raad. Hun zoon Antoni Willem Hartman (1835-1905) was griffier bij de arrondissements-rechtbank in Den Haag en trouwde in 1861 met Anna Jacoba del Campo. Enkele van hun kleinkinderen gingen de naam del Campo Hartman voeren.[2][10] Hun dochter Wilhelmina Jacoba (1837-1906) trouwde in 1860 met Rudolf Theodoor Bijleveld, advocaat-generaal bij het gerechtshof Den Haag. Hun dochter Maria Adriana Wilhelmina Elisabeth Bijleveld (1861-1938) trouwde met natuurkundige en Nobelprijswinnaar Heike Kamerlingh Onnes (1853-1926). Antoni Willem Hartman (1878-1960), zoon van Charles Marie Antoine Hartman[11] (1834-1917) en Wibbina de Balbian van Doorn (1839-1923) was landsadvocaat in Semarang, Indonesië[12] en trouwde in 1902 met Cornelie Marie Engelbrecht (1879-1950). Hun drie kinderen waren kunstschilder Wibbo (Wiek) Hartman (1903-2003),[13] kunstschilderes Juus Hartman (1905-1979)[14] - tevens moeder van choreograaf Toer van Schayk - en Cornelia Marie Hartman (1909-1997) die in 1933 trouwde met Carel Henrik Telders vicepresident in de Hoge Raad. Antoni Willem’s broer Elisa Cornelis Unico (Eddy of Lies) Hartman (1882-1956) trouwde in 1907 met Anna Catharina Adriana Maas Geesteranus, was civiel ingenieur was bij de Nederlands-Indische Spoorweg Maatschappij en werd vernoemd naar Elisa Cornelis Unico van Doorn, de broer van zijn grootvader Cornelis Govert de Balbian van Doorn.

Hieronder volgt een fragment van de stamreeks zoals gepubliceerd in Nederland's Patriciaat 49, 1963, p. 151-164[2] Deze vangt aan met Johannes Hartmanni, geb. Sittard circa 1558 - overleden in 1592. Predikant in Hulst. Trouwde circa 1583 met Maria Huyck (Heuck).

• Henricus Hartmanni (1584-1648), boekverkoper, boekbinder en schoolmeester in Amsterdam
  • Isaac Hendricksz Hartman (1632-1684), chirurgijn en overman Chirurgijnsgilde in Amsterdam (afgebeeld op het schilderij 'Drie overlieden van het Chirurgijnsgilde' door Cornelis Troost)
• Jan Hartman (circa 1585-1638), chirurgijn en overman Chirurgijnsgilde in Amsterdam
• Gerrit Hartman (circa 1586-1652), chirurgijn en overman Chirurgijnsgilde in Amsterdam
• Hartmanus Hartman (1591-1659), chirurgijn en overman Chirurgijnsgilde in Amsterdam (afgebeeld op het schilderij 'De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp' uit 1632 door Rembrandt van Rijn)
  • Hartmanus Hartman (de jonge) (1626-1688)
    • Hartmanus Hartman (1659-1727)
      • Nicolaas Hartman (1697-1754)
        • Charles Anthony Hartman (1747-1821), procureur-generaal van de Raad van de Amerikaanse Bezittingen en Etablissementen en substituut-griffier van de Hoge Raad van Holland en Zeeland
          • 

            Martinus Adrianus Hartman (1805-1867). Substituut-griffier van de Hoge Raad der Nederlanden
            Martinus Adrianus Hartman (1805-1876), substituut-griffier van de Hoge Raad der Nederlanden
            • Charles Marie Antoine Hartman (1834-1917), hoofdcommies titulair en bibliothecaris bij het Ministerie van Justitie
              • Antoni Willem Hartman (1878-1960), landsadvocaat te Semarang
                • Justine Louise (Juus) Hartman (1905-1979), kunstschilderes, getrouwd met kunstschilder Theo Bitter
                • Wibbo Charles Justinus Eduard (Wiek) Hartman (1903-2003), kunstschilder, voorzitter Pulchri Studio Den Haag
                  • Drs. Eva Christine Hartman (1949); trouwde in 1981 met mr. Rutger Jan graaf Schimmelpenninck (1949), advocaat en telg uit het geslacht Schimmelpenninck
                • Cornelie Marie Hartman (1909-1997), pianiste, getrouwd in 1933 met Carel Henrik Telders vicepresident in de Hoge Raad
              • Elisa Cornelis Unico Hartman (1882-1956), civiel ingenieur was bij de Nederlands-Indische Spoorweg Maatschappij
            • Antoni Willem Hartman (1835-1905), Griffier bij de Arrondissementsrechtbank te Den Haag, trouwde in 1861 met Anna Jacoba del Campo
              • Willem Frederik Hartman (1864-1932)
                • Willem Frederik del Campo Hartman (1898-1969), directeur Nationale Bankverening te Middelburg, agent N.V. Nederlands-Indische Escompto Mij. te Batavia, afdelingschef Rotterdamsche Bank N.V. te Amsterdam, conservator i.a.d. Centraal Bureau voor Genealogie, reserve 1e luitenant infanterie. Naamstoevoeging del Campo bij Gouverneursbesluit d.d. 27 mei 1931 en stamvader van de tak Del Campo Hartman waarvan geen telg in Nederland verblijft.