Harskamprellen
De Harskamprellen waren een opstand van de in Legerplaats Harskamp gelegerde militairen op 25 en 26 oktober 1918. Bij de rellen zijn de kantine en enkele barakken in brand gevlogen en werd geschoten, waarbij geen doden en gewonden vielen. De opstand moedigde SDAP-leider Troelstra aan in zijn denken over een revolutie in Nederland. Dit zou uiteindelijk leiden tot zijn poging dit te bewerkstelligen in de vergissing van Troelstra.
Oorzaken
De op Harskamp gelegerde soldaten waren al vier jaar verplicht gemobiliseerd.[1][2] De voeding was slecht en de verlofregeling niet erg soepel. Daarbij kwamen de niet al te beste verhoudingen tussen de officieren en de manschappen en de lange marsen. De aanleiding voor de opstand was echter het intrekken van alle verloven waarbij in het speciaal de weekendverloven erg gemist werden.
De opstand
Op vrijdag 25 oktober bleek dat er na het maken van weer een lange mars te weinig eten was in de kantine. De officieren zaten in hun kantine echter wel een uitgebreide maaltijd te nuttigen. Een soldaat gooide een fietsenrek door het raam. Na een niet geslaagde poging het oproer te stoppen door een van de officieren, vluchten zij weg, terwijl ze met stenen bekogeld werden. Hierna plunderden de oproerige soldaten de officierskantine, waarbij vooral de drankvoorraad speciale aandacht genoot.[3]
Op zaterdag barstte het om één uur 's middags weer los. De officieren werden al de hele dag niet gehoorzaamd. De soldatenkantine werd nu ook geplunderd, waarbij de sterke drank weer rondging. De officieren werden weer bekogeld met stenen. Rond drie uur stak men de soldatenkantine in brand. Hierna werden ook de barakken in brand gestoken. vier van de zestien brandden af. Sommige soldaten deserteerden waarna het bevel kwam op de vluchtende soldaten te schieten. De soldaten schoten terug.[3] Het was een wonder dat niemand geraakt werd.[2]
Gevolgen
Na het uitbreken van de rellen, braken ook op andere plaatsen rellen uit. In Zwolle braken rellen uit bij de kazerne daar door het aankomen van enkele van de deserteurs en ook in Amersfoort en Vlissingen vonden ongeregeldheden plaats. Ook werd de opperbevelhebber van het Nederlandse strijdkrachten Cornelis Jacobus Snijders ontslagen.[3] Hij stond al langer niet op goede voet met de regering, maar werd tot nu in stand gehouden door de koningin.[4] Daarnaast zagen velen gelijkenissen met de revoluties in Rusland en Duitsland, waaronder SDAP-leider Troelstra. Hij geloofde dat deze opstand een startschot was voor een communistische revolutie in Nederland. Dit geloof ontaardde in de vergissing van Troelstra.[5]
Bronnen
|