Hamengkoeboewono IV

Hamengkoeboewono IV was de vierde sultan of koning van Djokjakarta. Deze Javaans vorst uit de dynastie der sultans van Jogjakarta. Hij werd op 3 april 1804 in de kraton van Soerakarta geboren als Gusti Bandara Radin Mas Bagus en regeerde van 1814 tot 6 december 1823 als "zelfbestuurder" in zijn aan Nederland onderworpen koninkrijk[1].

Hamengkoeboewono IV

De volledige titel van de vorst, die sinds 1 juli 1887 ook de rang van honorair generaal-majoor in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger bekleedde, was Zijne Hoogheid Sampeyan Dalam ingkang Sinuhun Kanjeng Sri Sultan Amangku Buwana IV Senapati ing Alaga Ngah 'Abdu'l-Rahman Saiyid ud-din Panatagama Khalifatu'llah ingkang Yumeneng Kaping [Sultan Seda Pasijar], sultan van Jogjakarta. De dynastie van de Kartasoera in Jogjakarta en Soerakarta was door opvolgingsoorlogen en strijd met de Nederlandse kolonisator verdeeld geraakt. De agnaten bestreden elkaar en waren een speelbal van de Nederlanders.

Op 21 juni 1812 werd de tweejarige tot kroonprins uitgeroepen met de titel Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Anum Amangku Negara Sudibya Rajaputra Nalendra ing Mataram. Op 3 november 1814 stierf zijn vader Hamengkoeboewono III en de tienjarige prins werd op 10 november op de troon geïnstalleerd.

Zijn moeder was de eerste vrouw van zijn polygame vader, Radin Ayu Adipati Anum/Gusti Kanjeng Ratu Ibu Suri/Gusti Kanjeng Ratu Kinchan/Gusti Kanjeng Ratu Agung. Zij werd geen regentes, in plaats daarvan nam Pakoe Alam I tot augustus 1816 het regentschap waar.

Hij huwde na 1816 negenmaal en liet na zeven jaar polygaam huwelijk 18 kinderen na.

Op 6 december 1823 overleed de 21-jarige vorst sultan Hamengkoeboewono IV plotseling na het eten van een bepaald gerecht. Zijn opstandige oudere broer Diponegoro werd verdacht zijn broer te hebben vergiftigd. Hij zou later, na zijn gevangenneming door de Nederlanders, verklaren dat de rijksbestierder Danoe Redjp de sultan vergiftigd had. Terwijl aan het hof iedereen treurde om de dood van de vorst was de houding van Negoro daarmee geheel in tegenstelling. Er zijn ook bronnen die verklaren dat Hamengkoeboewono IV stierf aan epilepsie.

De overleden sultan liet twee wettige zonen na; de oudste, Menol, op 25 januari 1820 geboren, werd zijn vaders opvolger onder de naam Hamengkoeboewono V. De voogdij werd opgedragen aan twee regenten: pangeran Mangkoe Boemi, de grootmoeder van de sultan, en Diponegoro.

De vierde zoon van Hamengkoeboewono IV en zijn vrouw Ratu Kinchana, Gusti Radin Mas Mustaya/Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Mangkoeoemi, werd de latere Sampeyan Dalam ingkang Sinuhun Kanjeng Sri Sultan Hamengkoeboewono VI Senapati ing Alaga Ngah 'Abdu'l-Rahman Saiyid ud-din Panatagama Khalifatu'llah ingkang Yumeneng Kaping, Sultan van Djokjakarta.

Hamengkoeboewono IV stierf in de kraton en werd opgevolgd door zijn oudste levende zoon Gusti Radin Mas Gathat Menal. Hamengkoeboewono IV werd bijgezet in een van de mausolea op de heilige "sneeuwberg" Imagiri.