Groeve Henisdaal

Groeve Henisdaal, ook geschreven als Hinnisdaal of Hinnisdael, is een naam die verbonden is aan een stelsel ondergrondse mergelgroeven die gelegen zijn ten zuidoosten van Vechmaal en Sint-Pieters-Heurne, een honderdtal meter ten noorden van de taalgrens. De naam is afkomstig van een voormalig leen, eigendom van het gelijknamig adellijk geslacht, zie ook: Hoeve Henisdaal.

De Waterkuil, een van de ingangen van Groeve Henisdaal

De groeven zijn de enige van deze soort in het stroomgebied van de Schelde. De overige bevinden zich in het stroomgebied van de Maas.

De groeven, die verbonden zijn met die in het Jekerdal te Beurs, Glaaien en Sluizen, zijn waarschijnlijk al in de preromeinse tijd in gebruik geweest. Naast mergel werd er ook silex gewonnen.

Oorspronkelijk werkte men in kuilen, en pas in een later stadium werden horizontale gangen uitgehouwen: Het mergel ligt hier dicht aan de oppervlakte.

Er zijn drie gangenstelsels, ook grotten genoemd. De ingang van de grootste ligt in een bosje, deze geeft toegang tot de Grote Grot. Vanaf de Romeinse tijd werden mergelblokken uitgehouwen welke dienden als onderbouw voor bouwwerken. Ook voor de bouw van de basiliek van Tongeren werd mergel uit deze groeve gebruikt. Ook werd de mergel gebruikt als bemestingsmiddel op de akkers. Tot 1835 werd hier mergel gewonnen.

Het grillige reliëf dat door de menselijke activiteit is ontstaan begroeide met struikgewas. In de middeleeuwen werden deze hellingen voor de wijnbouw gebruikt. De ondergrondse gangenstelsels, met soms in het veld nog ventilatiekokers, lopen door tot in de naburige gemeenten.

Vanaf ongeveer 1930 werden de gangenstelsels gebruikt voor de champignonteelt. De instorting te Zichen in 1958, waarbij 18 slachtoffers vielen, betekende ook het einde van de champignonteelt in de grotten van Henisdaal.