Gerrit van der Waals

	Gerrit van der Waals
	Van der Waals bij zijn arrestatie door SMERSJ in januari 1945
Geboren	24 april 1920; Soerabaja, Nederlands-Indië
Overleden	11 augustus 1948; Moskou, Sovjet-Unie
Rustplaats	Moskou
Land/zijde	Nederland
Onderdeel	KNIL
Rang	Tweede luitenant
Eenheid	Infanterie
Slagen/oorlogen	Tweede Wereldoorlog
Onderscheidingen	Bronzen Kruis

Tweede luitenant Gerrit "Ger" Hendrikus Maria van der Waals[1][2] (Soerabaja, 24 april 1920 - Moskou, 11 augustus 1948) was een verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Dit artikel staat op een nalooplijst. Als je de inhoud op verifieerbaarheid gecontroleerd hebt, kun je dit sjabloon verwijderen. Bekijk ook de bewerkingsgeschiedenis om te zien of anderen hier al aan gewerkt hebben.

Gerrit van der Waals ging naar de HBS in Soerabaja en vertrok in 1937 naar Nederland. Hij ging naar de Koninklijke Militaire Academie in Breda, en wilde na die driejarige opleiding naar Nederlands-Indië terugkeren om daar te dienen in het KNIL. Hij kon zijn opleiding niet afmaken omdat de oorlog uitbrak. Als beroepsofficier[3] werd hij in 1942 naar een krijgsgevangenkamp in Stanislau gebracht[4]. Op 21 augustus 1943 lukte het hem als eerste Nederlandse officier om te ontsnappen, waarna hij te voet over de Karpaten Hongarije bereikte. Hongarije was niet in oorlog met Nederland en stuurde gevluchte geallieerde krijgsgevangen niet weg. Hij bleef in Hongarije en raakte in Boedapest betrokken bij het verzet, waaraan zich tot januari 1944 nog 11 gevluchte Nederlandse officieren zouden toevoegen. In maart 1944 viel Nazi-Duitsland Hongarije binnen.

De groep van Van der Waals maakte in Boedapest onder meer valse papieren voor joden, hielp geallieerde militairen en redde daardoor velen het leven. In december 1944 kreeg Ger van der Waals van de Hongaarse verbindingsman met codenaam ALBERT (Gabor Haraszty) de opdracht om bij een boerderij in het gehucht Csiribpuszta bij het Velencemeer contact te leggen met de Sovjets. Deze ALBERT werkte, net als een ander prominent Nederlands lid van de verzetsgroep, Philips-directeur Lolle Smit - codenaam PETERS, voor de Britten (Special Operations Executive).

Het bleek een val te zijn: Van der Waals viel op 8 december 1944 in handen van de Sovjet anti-spionnen organisatie SMERSJ, vrij vertaald 'Dood aan de Spionnen', die direct achter de frontlinies waren begonnen met het oppakken van van spionage verdachte personen - zowel geallieerde als Duitse. In januari 1945 kwam hij terecht in de gevangenis van Loebjanka en daarna in Lefortovskaja en Boetirskaja. De Smersj probeerde hem te laten bekennen en martelde hem onder meer door het toedienen van drugs. In 1946 deed Van der Waals een poging tot zelfmoord door in een liftschacht te springen, maar zijn val werd door een stang gebroken. Zijn gezondheid werd steeds slechter totdat hij in 1948 in gevangenschap overleed. Van der Waals is op 13 augustus 1948 gecremeerd, zijn as is met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid verstrooid op de (Nieuwe) Donskoj begraafplaats in "massagraf № 3", de plaats waar de as van de slachtoffers van repressie door de geheime dienst terechtkwam[5].

Pas in 1955 gaven de Sovjets toe dat zij Van der Waals hadden gekend en pas toen kreeg de familie te horen dat hij in 1948 overleden en gecremeerd was. In oktober 1958 kreeg de Oorlogsgravenstichting toestemming een steen te plaatsen op een cenotaaf op de Vvdedenskoje begraafplaats in Moskou. Elk jaar op 4 mei wordt hij daar door de Nederlandse gemeenschap herdacht[6].

Onderscheidingen

In het voorjaar van 1948 ontving de moeder van Van der Waals het Bronzen Kruis[7], dat aan Gerrtit was verleend wegens

"Heeft zich door moedig optreden tegenover de vijand onderscheiden door einde 1943 uit het krijgsgevangenkamp voor Nederlandse officieren te Stanislau te ontsnappen en over de Karpathen Boedapest te bereiken.

Voorts door in Boedapest, ook nadat Hongarije in maart 1944 door de Duitsers was bezet, zoveel mogelijk de Nederlandse en geallieerde zaak onder dikwijls moeilijke en gevaarvolle omstandigheden op beleidvolle wijze te dienen.
Ten slotte door zich eind 1944 naar het oprukkende Russische leger te begeven, na zich vrijwillig daarvoor beschikbaar te hebben gesteld, waarna niets meer van hem is vernomen."

Referenties

Oorlogsgravenstichting Slachtofferregister: Waals, G.H.M. van der
Storm van 'sGravesande, jhr. C.M. (2000). “Gerrit van der Waals: een vergeten held”, Doctoraalscriptie Geschiedenis. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.
Bij besluit van generaal-majoor N.T. Carstens, daartoe gemachtigd door de bevelhebber van de Duitse Weermacht in Nederland, was hij met ingang van 15 juli 1940 benoemd en aangesteld tot tweede lieutenant bij het wapen der infanterie (Benoemingen van cadettenvaandrig tot 2e luitenant, Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad, 13-07-1940, ochtendeditie http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010019144:mpeg21:a0018)
Hartog, L. de. (1983). Officieren achter Prikkeldraad 1940-1945. Nederlandse militairen in Duitse Krijgsgevangenschap. Baarn: Uitgeverij Hollandia.
In hetzelfde massagraf bevinden zich naar alle waarschijnlijkheid ook de resten van Raoul Wallenberg (en duizenden andere slachtoffers), zie de laatste zes paragrafen van deze pagina: https://web.archive.org/web/20160418224228/http://thomaskanger.com/main.asp?page=artiklar.asp, hetgeen mede is gebaseerd op het relaas van Pavel Soedoplatov op pagina 271 van zijn boek Special Tasks.
http://florisakkerman.blogspot.nl/2010/05/ook-twee-minuten-stilte-in-moskou.html Herdenking op 4 mei
KB no. 51 van 3-4-1948 in: Nationaal Archief, Den Haag, Kabinet der Koningin, 1946-1975 (1985), nummer toegang 2.02.20, inventarisnummer 9648

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Oorlogsgravenstichting Slachtofferregister: Waals, G.H.M. van der

[2] Storm van 'sGravesande, jhr. C.M. (2000). “Gerrit van der Waals: een vergeten held”, Doctoraalscriptie Geschiedenis. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.

[3] Bij besluit van generaal-majoor N.T. Carstens, daartoe gemachtigd door de bevelhebber van de Duitse Weermacht in Nederland, was hij met ingang van 15 juli 1940 benoemd en aangesteld tot tweede lieutenant bij het wapen der infanterie (Benoemingen van cadettenvaandrig tot 2e luitenant, Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad, 13-07-1940, ochtendeditie http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010019144:mpeg21:a0018)

[4] Hartog, L. de. (1983). Officieren achter Prikkeldraad 1940-1945. Nederlandse militairen in Duitse Krijgsgevangenschap. Baarn: Uitgeverij Hollandia.

[5] In hetzelfde massagraf bevinden zich naar alle waarschijnlijkheid ook de resten van Raoul Wallenberg (en duizenden andere slachtoffers), zie de laatste zes paragrafen van deze pagina: https://web.archive.org/web/20160418224228/http://thomaskanger.com/main.asp?page=artiklar.asp, hetgeen mede is gebaseerd op het relaas van Pavel Soedoplatov op pagina 271 van zijn boek Special Tasks.

[6] ttp://florisakkerman.blogspot.nl/2010/05/ook-twee-minuten-stilte-in-moskou.html Herdenking op 4 mei

[7] KB no. 51 van 3-4-1948 in: Nationaal Archief, Den Haag, Kabinet der Koningin, 1946-1975 (1985), nummer toegang 2.02.20, inventarisnummer 9648