Gerke Henkes

Henkes was een zoon van Johannes Hermanus Henkes en Anna Hermelina Gaade. Zijn vader was (mede)-oprichter van distilleerderij de Ooievaar te Delfshaven (Henkes genever). Gerke was enige tijd ook lid van de directie en maakte enige schetsen van de distilleerderij en de werklieden. Ook maakte hij portretten van zijn ouders. Hij was bestuurslid van de Pulchri Studio in Den Haag en mede-oprichter van de Hollandsche Teekenmaatschappij. Hij werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en Ridder in de Orde van St. Michael van Beieren.

Henkes was een leerling van J. Spoel in Rotterdam en de Antwerpsche akademie. Hij maakte studiereizen naar Duitsland en Parijs en ging in 1869 in Den Haag wonen, later in Voorburg (Herenstraat 30). Zijn schilderkunst is beïnvloed door Isaac Israëls, Jozef Israëls en Johannes Bosboom. Hij schilderde vooral interieurs, genrestukken; kleine stadslieden heeft hij met fijne humor geschilderd, bijvoorbeeld: Oude jonge juffers op een koffiekransje of een chronique scandaleuse.

Henkes heeft les en raad gegeven aan o.a. Antonie Lodewijk Koster (1859-1937) en aan Adriana Maria Hendrika Bleuland van Oordt (1862-1944).

Henkes trouwde op 27 April 1871 met Jannetje Geertrui Lourens (1846-1921). Ze kregen vier kinderen: Anna Hermeline, Jan Lourens, Johannes Hermanus en Gerke.

Zijn eerste succes kreeg zijn in Parijs en Brussel getoonde Breischool (1875), aangekocht voor De Mesdag Collectie. Dit museum bezit nog vijf andere schilderijen van Henkes. Er zijn ook nog vier schilderijen in het Groninger Museum. Een aantal schilderijen, aquarellen en tekeningen zijn in het bezit van de familie.

Zowel Vincent van Gogh (1853-1890) en Jozef Israëls (1824-1911) kenden Henkes en hadden commentaar op zijn werk:

Vincent: 13-02-1882 Last week I went to an art viewing at Pulchri which had sketches by Bosboom and Henkes. Very beautiful; there were a number of drawings by Henkes, larger figures than one usually sees from him. He ought to make more of them, I think. 18-03-1883 .... and, when I was struck by this or that figure we encountered, hearing repeatedly ‘Oh, but those filthy folk’ or ‘that sort of people’ — in short, expressions one wouldn’t expect from a painter. Yes, that sometimes made me stop and think. I remember, among others, a conversation with Henkes, who often saw and sees so well, which absolutely astonished me. 16-09-1883 I had already heard something about Liebermann, but your description of his brushwork, in particular, is more enlightening. His colour must be infinitely better than Henkes’s (you put it very well, ‘the colour of slate with transitions to grey-yellow and grey-brown’). I understand it perfectly. That, that manner of painting, is wonderful once one has got the hang of it.

Jozef Israëls gaf hem een aquarel van een kindje bij de open haard met de opdracht erbij à mon ami Henkes". In de begeleidende brief schrijft hij dat gij een talent zijt, maar hij is ook kritisch: de grotere werken van Henkes bevallen hem minder dan de kleine, de grote zijn te oppervlakkig, vindt Israëls. (NRC, 21-11-2013).

Henkes heeft vaak in het Münchener Glaspalast (1879, 1888, 1890, 1891, 1892, 1897, 1901, 1909, 1918) geëxposeerd. Zijn werk maakte ook deel uit van de volgende exposities:

• In Amsterdam en Den Haag, periode 1867-1903, o.a. in Arti et Amicitiae, te Amsterdam
• Parijs, 1875
• Te Rotterdam, 1890
• Te Den Haag, Pulchri Studio, 1914, ter ere van zijn 70ste verjaardag
• Internationale Kunst Ausstellung Berlin, 1896
• Exposition décembre des beaux Arts, Paris 1899
• Internationale tentoonstelling Stedelijk museum, Amsterdam 1919
• Overzicht tentoonstelling van het werk van Gerke Henkes in Museum Swaensteyn in Voorburg in 2019

• Balk, Hildelies (1997) Een vriendengeschenk (1914) Een verjaardagsgeschenkboek over schilders voor de dichter Albert Verwey. Heruitgegeven door , 112 p. Uitgeverij Boom. (Fragment op pagina 46).
• Chase, Emma Eames (1889) Dutch Painters at Home, Century Magazine, Volume 37, Issue 5 (March, 1889), 10 p.
• Haes, L de, (1894) Gerke Henkes Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift 4 (1894) dl.8, p.345-360 en idem in: M.Rooses, Het Schildersboek.
• Kalmthout, A.B.G.M. van, (1998) Muzentempels. Multidisciplinaire kunstkringen in Nederland tussen 1880 en 1914, Hilversum 1998, p.341-342 en 531-532.
• Kunstclub Rotterdam (1890) Schilderijen en nteekeningen door G. Henkes
• Leeman, F. en H. Pennock [Samenstellers], Museum Mesdag. Catalogue of paintings and drawings, Amsterdam/Zwolle 1996, p. 220-224
• Marius, G.H. (1920) De Hollandsche Schilderkunst in de negentiende eeuw, 's- Gravenhage 1920, p. 190, 217.
• Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie. www.RKD.nl.
• Scheen, Pieter A. (1969) Lexicon van Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750-1950, Deel 1 (A-L), Kunsthandel Pieter A. Scheen, Den Haag.
• Sloot, Hans van der (1975) 150 jaar Henkes, Enkele aspecten van anderhalve eeuw gedistilleerd-industrie in Delfshaven en omgeving, Rotterdam, Drukkerij van Dooren B.V. te Vlaardingen, 69 p.
• Stolwijk, C. (1998), Uit de schilderswereld. De Nederlandse kunstschilders in de tweede helft van de negentiende eeuw, Leiden 1998, p.107 en passim.
• Vetter, R. en W. Vetter (2001) Geesje van Calcar. Een echte Mesdag, Schipluiden 2001, p.45, 87, 107.
• http://www.vangoghletters.org/vg/letters/let387/letter.html
• NRC, 21 November 2013, C4-Kunstmarkt (PAN).
• Gerke Henkes “een stil geluk” geïllustreerde uitgave van Museum Swaensteijn in Voorburg 2019