Gebakken spons
Gebakken spons staat voor een broodjeaapverhaal dat al langer bestaat, maar rond 2013 in het nieuws kwam in Nederland waarin in vet gebakken spons verspreid zou worden door hondenhaters. Honden zouden door het eten van gebakken spons ernstige gezondheidsproblemen krijgen of doodgaan.
Voor het verhaal ontbreekt bewijs.[1] Huisdieren kunnen ziek worden wanneer zij zwerfvuil binnenkrijgen, maar hulpdiensten en dierenartsen weten dat er geen sprake is van gebakken spons. Ook staat niet vast dat een hond in zo‘n geval meer dan alleen wat braakneigingen en ontregelde stoelgang zal krijgen.[2][3]
In Nederland wordt regelmatig melding gemaakt van gebakken spons. Vaak wordt het snel gedeeld via lokale nieuwssites, buurtapps en social media.[4]
Vondsten
In 2015 is er door het Nederlands Forensisch Instituut onderzoek gedaan naar circa zestig meldingen in een maand tijd. Zij hebben geen spons kunnen detecteren in het materiaal, maar wel vuurwerkresten, kattengrit, purschuim en een vetbol voor vogels.[4][5] In 2015 werd ‘gebakken spons’ volgens NOS onder meer gemeld in Almere, Hengelo, Den Haag en Huizen.[6] In januari 2018 trof de politie van Oss ‘gebakken spons’ aan.[7] In mei 2018 waarschuwde de politie in Woensel-zuid voor ‘gebakken spons’.[8] In augustus 2018 trof de politie Scheveningen en Loosduinen ‘gebakken spons’ aan waarna een waarschuwing uitging.[9][10] In 2018 en 2019 waarschuwde de politie Veluwe West voor aangetroffen ‘gebakken spons’.[11][12] In al die gevallen bleek het achteraf niet om gebakken spons te gaan, maar zwerfvuil.
Voorwerpen die worden aangezien voor gebakken spons kunnen kunstmatig of natuurlijk zijn:
- purschuim of ander bouwmateriaal[13], schuimrubber, vlokkenschuim (Polypress), synthetische spons, kweekblokjes, vuurwerkresten (gipsen bodems van 'potten'), stukgebeten speelballetjes, vetbollen voor vogels, broodkorsten[14] ander zwerfvuil.
- zwammen en paddenstoelen[15] (met name reuzenbovist en echte tonderzwam), oude nesten van wespen, nesten van de eikenprocessierups, galappels, aardappelgal (het 'nest' van de aardappelgalwesp).
Purschuim
Mogelijke oorzaak van de heropleving van het gebakken sponsverhaal is polyurethaanschuim (pur), dat de afgelopen decennia in verschillende vormen steeds meer in de bouw gebruikt wordt. Dientengevolge komt het de afgelopen jaren vrij bij sloopactiviteiten. Pur wordt na verloop van jaren erg licht van gewicht waardoor het door de wind verspreid kan worden. Het is een composiet van een di-isocyanaat en een polyol. Het verkleurt onder invloed van zonlicht, waardoor het er gebakken uit gaat zien. Het kan vettig voelen en ruiken, alsof het gefrituurd is.[16][17][18][19]