Forum Groningen

De bouw is niet onomstreden. Over de haalbaarheid van het geraamde bezoekersaantal wordt hevig gediscussieerd en op 29 juni 2005 waren de plannen voor een grootscheepse verandering van de Grote Markt en de bouw van het Forum inzet van een correctief referendum. Het referendum werd ongeldig verklaard omdat er niet genoeg stemmen werden uitgebracht.[4] De Groningse Stadspartij sprak zich in de Raad steeds uit tegen de bouw van het Groninger Forum. In 2009 zag de VVD in de exploitatiebegroting aanleiding om op haar beurt de eerdere steun aan het plan voor het Groninger Forum in te trekken. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 werd evenwel een meerderheid van de stemmen verkregen door partijen die een voorstander zijn van de bouw van het Forum. De plannen werden door het nieuwe college dan ook doorgezet.

Voor het Groninger Forum werd in 2007 een ontwerpwedstrijd uitgeschreven, waaraan 7 architecten deelnamen. Bij de publieksverkiezing in 2007 kwam het ontwerp van het Amsterdamse architectenbureau NL Architects als hoogste uit de bus met ruim een kwart van de stemmen. Ook de specialisten die onder leiding stonden van oud-Rijksbouwmeester Wytze Patijn verkoos het ontwerp als beste.[5] NL Architects tekende ook voor een deel van het interieur. Ook architectenbureau's deMunnik-deJong-Steinhauser, &Prast&Hooft en NorthernLight waren bij het ontwerp betrokken.[6] Het Forum kreeg intern een aantal voorzieningen, zoals een bibliotheek, filmtheater, debatcentrum, museum, expositieruimtes, een aantal horecavoorzieningen, educatievoorzieningen en een VVV-kantoor. Een systeem van roltrappen in het centrale atrium verbindt de diverse verdiepingen van het gebouw. Op het 45 meter hoge dak werd een openbaar toegankelijk dakterras aangelegd met een rooftopcinema. Dit dakterras was direct na oplevering al een van de meest gebruikte onderdelen omdat de stad Groningen nog niet over een dergelijke voorziening beschikte.

De bouwkosten werden vooraf begroot op 71 miljoen euro, waarbij de provincie Groningen 35 miljoen euro beschikbaar stelde,[7] een deel van de compensatiegelden die beschikbaar zijn gekomen na het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn. Tevens werd er 10 miljoen euro uit Europese subsidies beschikbaar gesteld. In december 2010 besloot Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen echter de 35 miljoen euro subsidie in te trekken, waarop de gemeente Groningen aankondigde een rechtszaak tegen de provincie te willen aanspannen[8], maar na overleg met de provincie werd een commissie in het leven geroepen onder leiding van Jan Terlouw met de opdracht om de plannen zodanig te verbeteren dat de provincie ermee kon instemmen.[9] Nadat deze commissie in april 2011 haar rapport uitbracht[10], stemde Provinciale Staten in juli 2011 alsnog in met de subsidieverstrekking.[11]

De werkzaamheden begonnen in september 2011 onder leiding van hoofdaannemer BAM.[12][13] Om het Forum en de nieuwe oostwand te kunnen bouwen moesten vooraf de Werkmanschool aan de Schoolstraat, het gebouw van de VVV, Friesland Bank, de studentenvereniging GSC Vindicat atque Polit en de Naberpassage aan de Grote Markt, de achterkant van enkele panden aan de Poelestraat en de parkeergarage worden gesloopt. Na het afsluiten van de parkeergarage en het strippen van de Werkmanschool werd eerst de Werkmanschool gesloopt en vervolgens het VVV kantoor, de Friesland Bank en de parkeergarage. De sloop bood ook een kans om in de binnenstad archeologisch onderzoek te doen.[14] Begin februari 2013 werd begonnen met de bouw van het nieuwe pand van Vindicat en later die maand ook met de sloop van de Naberpassage.[15] In februari 2015 werd de bouw stil gelegd om onderzoek te doen naar aardbevingsbestendig bouwen.[16] Nadat de gemeente Groningen in september overeenkwam met de NAM dat deze 68 miljoen zou bijbetalen voor het aardbevingsbestendig maken van het gebouw[17], kon de bouw in maart 2016 worden hervat.[18] De bouwkosten liepen daardoor op tot ongeveer 140 miljoen.[17]

De oplevering van het Forum was aanvankelijk gepland voor 2012,[19] maar werd door alle perikelen meermalen uitgesteld tot het uiteindelijk op 29 november 2019 kon worden geopend.[20] De drie maanden na de opening trok het gebouw 1.000.000 bezoekers. De reacties van lokale, regionale en landelijke pers waren lovend.[21] De eerste bezoekers waren vaak enthousisat maar er klonken ook kritische geluiden. De vormgeving en de speels inrichting werden geloofd terwijl er kritiek was op de grote hoeveelheid lege ruimtes, de versnippering van het boekenaanbod over diverse etages en de locatie. Er waren ook twijfels over de haalbaarheid van de voor een rendabele exploitaie nodig geachte anderhalf miljoen bezoekers per jaar.