Fomalhaut A

Fomalhaut (alpha Piscis Austrini) is de helderste ster in het sterrenbeeld Zuidervis (Piscis Austrinus).

Fomalhaut
Fomalhaut met stofschijf in zichtbaar licht
TypeType-A hoofdreeksster
Bayeraanduidingα PsA
Flamsteedaanduiding24 PsA
Overige aanduidingenHR 8728
Fysische gegevens
Diameter1.7 x Zon
Massa2.3 M☉
SpectraalklasseA3V
Lichtkracht13 x Zon
Waarnemingsgegevens
Rechte klimming22u57m39,1s
Declinatie−29° 37' 20"
SterrenbeeldZuidervis (Piscis Austrinus)
Schijnbare helderheid1,16 mag
Afstand25,13 lj (P=129,81 mas)
Portaal    Astronomie

De ster staat ook bekend als Os Piscis Meridiani, Os Piscis Notii, Difda als Auwel en "de eerste kikker". De tweede kikker is de ster Deneb Kaitos in het sterrenbeeld Walvis. De ster komt op de breedte van de Benelux nooit ver boven de zuidelijke horizon uit.

Kenmerken
Fomalhaut
Schematische weergave van de stofring

De ster kent in ieder geval één planeet, genaamd Fomalhaut b. Deze is op 13 november 2008 bevestigd door middel van directe waarnemingen door de Hubble ruimtetelescoop. In april 2020 lijkt een nadere analyse[1] van bestaande en nieuwe gegevens uit te wijzen dat Fomalhaut b een botsing heeft ondergaan - waardoor niet een vaste planeet te zien is, maar mogelijk een uitdijende stofschijf op de plaats waar Fomalhaut b zich zou moeten bevinden.

Fomalhaut lijkt een zeer jonge ster. Eerder werd deze ster zo'n 200 miljoen jaar oud geschat. Latere studies met behulp van ALMA (Atacama Large Millimeter Array) leidde tot een nieuwe schatting van 440 miljoen jaar oud. De temperatuur aan de oppervlakte van de ster is zo'n 8500 kelvin. De ster heeft een massa van 2,3 zonnemassa's, is 15 keer zo helder als de zon en heeft een ongeveer 1,7 keer zo grote diameter.

Schijf en planeet

In 1983 werd door de Nederlands/Amerikaanse satelliet IRAS een torusvormige schijf van stof rond de ster ontdekt. De schijf wordt soms aangeduid als de "Kuipergordel van Fomalhaut". In juni 2005 werd de ring voor het eerst waargenomen in zichtbaar licht. Op deze foto's, waarop de schijf sterk doen denken aan het oog van Sauron (uit de verhalen van Tolkien), is te zien dat het centrum van de schijf zich op zo'n 15 AE (een afstand van ongeveer de halve diameter van ons zonnestelsel) van de ster bevindt. Deze afwijking was niet te verklaren met het zwaartekrachtsveld van Fomalhaut alleen. Dit, en het feit dat de schijf een scherp aftekenende binnenrand heeft, konden het best verklaard worden met de aanwezigheid van een planeet aan de binnenzijde van de ring. Deze werd uiteindelijk in november 2008 ontdekt.

De foto's van juni 2005 duidde echter niet alleen op het bestaan van een planeet, maar ook op een maximale grootte ervan. Men dacht dat als de planeet groter zou zijn dan 5 Jupitermassa's, dat deze warm genoeg zou moeten zijn om op de foto's zichtbaar te zijn, wat uiteindelijk in november 2008 ook bleek met de ontdekking van Fomalhaut b. Ook al wordt de massa van deze planeet wel kleiner geschat, zo rond die van Jupiter.

De binnenrand van de schijf bevindt zich op een radiaalafstand van 133 AE en maakt een glooiingshoek van 24 graden met de ster.

Zie ook
  1. (en) András Gáspár en George H. Rieke, New HST data and modeling reveal a massive planetesimal collision around Fomalhaut. PNAS (20 april 2020). Geraadpleegd op 21 april 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.