Fender Stratocaster

Fender Stratocaster

De kast is - zoals veel Fenders - meestal gemaakt uit twee of drie verlijmde stukken elzenhout, maar bij transparante lak wordt vaak essenhout gebruikt vanwege de sterker zichtbare tekening. Es klinkt over het algemeen iets scherper dan els. De vorm is aangepast aan die van het menselijk lichaam (contour body). Hierdoor is een Stratocaster ergonomischer dan bv. de Fender Telecaster.

De positieholtes van de body waren een belangrijke innovatie. De onderste holte geeft de gitarist net als bij de telecaster de mogelijkheid makkelijk de hoogste noten te spelen. De bovenste positieholte laat toe dat de gitarist daarbij zijn duim om de hals kan houden. Het geheel is door de bovenste hoorn perfect in balans waardoor de gitaar niet draait (neckdive) of kantelt.

De hals is normaliter met vier schroeven aan de body bevestigd in een uitsparing die daarvoor bedoeld is. Die schroeven zitten aan de achterzijde van de body door een metalen plaat heen die voorkomt dat de schroeven zich door het hout heen kunnen trekken. De hals wordt van esdoorn-hout gemaakt. De toets was in de jaren 50 ook uit esdoorn vervaardigd. Vanaf 1959 werden de toetsen echter van palissander (rosewood) gemaakt. De klank en het gevoel van deze houtsoorten verschilt nogal. Tegenwoordig zijn beide houtsoorten verkrijgbaar hoewel het gebruik palissander sinds 2017 in veel landen aan restricties verbonden is. Daarom worden tegenwoordig ook andere houtsoorten met soortgelijke eigenschappen voor de toets gebruikt. Op de toets waren in eerste instantie 21 frets aangebracht. Bij latere modellen zijn dat er vaak 22. Voor die 22e fret steekt de toets dan enkele millimeters uit over de body terwijl een toets met 21 frets stopt bij de rand van de hals. Door de hals loopt een halspen die of wel bij de hiel, of bij de kop te verstellen is om de ideale halskromming te bereiken. De kop heeft net als bij de Telecaster al het geval was zes stemmeganieken op een rij. Wel is de kop net iets groter dan bij een telecaster. De hoogste twee snaren worden met een springtree omlaag gehouden zodat deze niet uit hun sleuven in de topkam worden getrokken. De vorm van de hals is in de loop der tijd meermaals aangepast ook is de radius van de zijwaarts bolling van de toets van 7,5 inch naar 9,5 inch gegaan en worden er tegenwoordig op sommige strats ook nog vlakkere toetsen of toetsen met een bollingsverloop gebruikt.

Een close-up van een Stratocasterbrug met gebogen zadels. De vibrato-arm kan in het gat worden geschroefd.

De veren die door aan het sustainblock van de vibratobrug te trekken de snaarspanning weer herstellen.

De gitaar is meestal voorzien van een vibrato-brug (die door Fender foutief tremolo wordt genoemd. Fender noemde de tremolo die in haar gitaarversterkers gemonteerd was ook onjuist vibrato) voor het opwekken van vibrato. Dat gebeurt bij Stratocaster door de gehele brug met behulp van een vibrato-arm in beweging te brengen. Dit was in 1954 een nieuw principe. Bij eerdere vibratosystemen werd de spanning van de snaren die over een vaste brug liepen veranderd middels een beweegbaar staartstuk. Twee tot vijf veren die in de achtrrzijde van de gitaar zitten, trekken de brug weer terug in zijn normale positie. Op vroege strats zat over de brug een verchroomd kapje dat slechts een esthetische functie had. Deze werd door de meeste gitaristen verwijderd omdat het kapje de techniek van het afdempen vanaf de brug onmogelijk maakt. Er bestaan overigens ook strats met een vaste brug maar die komen minder Vaak voor. Deze bruggen worden hard tail bruggen genoemd en gebruiken hetzelfde type individueel in hoogte en afstand af te stellen zadels dat ook op de vibratobruggen zit. De snaren worden bij beide type bruggen via de achterkant over de zadels geleid. Die zadels waren origineel van in de juiste vorm gebogen staal gemaakt. Later kwamen er ook zadels van massief staal op de markt. Het type zadel heeft een behoorlijke impact op de klank van de Strat.

De Strat is meestal voorzien van drie enkelspoel-gitaarelementen. Deze zitten net als de test van de elektronica alle drie in de slagplaat gemonteerd. Van 1954 tot pakweg 1969 was er een trent zichtbaar waarin het aantal wikkelingen van de elementspoelen ieder jaar iets groter werd en de strats steeds iets harder voller gingen klinken. Vroeger hadden strats een driewegkeuzeschakelaar voor het activeren van de verschillende elementen. Diverse gitaristen experimenteerden met het plaatsen van deze schakelaar tussen twee standen in waarbij er twee elementen parallel actief zijn, omdat dit een ander geluid opleverde. Pas in 1977 besloot Fender dan maar een schakelaar met vijf standen in te bouwen. Deze waren los al als aftermarketproducten van derden te verkrijgen. Leo Fender zelf vond de twee extra combinaties van elementen die hiermee mogelijk werden echter niet mooi klinken. Sinds enkele jaren wordt de 'S-1'-switch toegepast op de topmodellen. Deze schakeling laat een grote veelheid van combinaties tussen de verschillende elementen toe, in serie, in parallel, in- en uit-fase. Hierdoor krijgt de op zich reeds veelzijdige gitaar nog een aantal mogelijkheden erbij. Op een Stratocaster zitten normaliter een knop voor volume en twee knoppen voor toon. Origineel werd met een van de toonknoppen het hele signaal bediend en was de tweede toonknop bedoeld om de klankkleur van het middelste element te bedienen. In de praktijk vonden veel gitaristen het geluid van het brug-element echter te schel en pasten veel gitaristen het circuit zo aan dat de tweede toonknop het brugelement beïnvloedt. Fender heeft die modificatie later ook in het ontwerp doorgevoerd. De gebruikte potentiometers hebben normaliter een weerstand van 250 kilo-Ohm. De aansluiting zit op de voorzijde van de gitaar en de jackplug wordt er onder een hoek van ongeveer 30 graden ingestoken.

De slagplaat was in eerste instantie wit van kleur. Later kwamen er ook zwarte en gekleurde slagplaten. Het witte plastic van oude slagplaten Uit de eerste decennia verkleurde in de loop der tijd naar lichtgroen.

Nadat Leo Fender zijn bedrijf wegens gezondheidsklachten aan CBS had verkocht (1965), werden door de nieuwe eigenaar langzaam maar zeker aanpassingen aan het model aangebracht om de productie te stroomlijnen, mee te gaan met de geldende smaak, en de kosten te drukken. Hoogtepunt van deze 'innovaties' was de introductie van de driepunts halsverbinding, in de jaren zeventig. Deze 'tilt-neck'-constructie geldt nog steeds als een misser in de roemrijke historie van de Fender Stratocaster.

Door de lagere kwaliteit van de CBS-Stratocasters liepen de prijzen van de pre-CBS-gitaren op de tweedehandsmarkt al snel op. Deze instrumenten zijn tegenwoordig vele malen duurder dan nieuwe strats.

In 1985 werd het merk Fender verkocht aan het management. Stratocasters zijn gedurende de afgelopen jaren geproduceerd in de Verenigde Staten, Japan, Korea, Mexico, India en Indonesië. Hierdoor is de markt ondoorzichtig geworden, mede doordat Fender onder het merk Squier nóg goedkopere uitvoeringen van de Stratocaster op de markt brengt. Een "echte" Stratocaster moet al gauw een Fender-VS-model zijn.

In 2004 vierde de Stratocaster haar vijftigste verjaardag. Dat werd in de Wembley Arena gevierd met een optreden van een aantal van 's werelds beste gitaristen, met als resultaat de dvd The Strat Pack: Live in Concert. Hoewel de Stratocaster al lang bestaat, is het ontwerp toch vrijwel onveranderd gebleven. Er bestaan wel zogenaamde "Superstrats", Stratocasters of Stratocasterklonen waarbij extra mogelijkheden zijn ingebouwd (zwaardere pickups, andere tremolo-systemen), maar de basis blijft het ontwerp van Leo Fender uit 1954: de "contour body", zo afgerond dat hij perfect tegen het lichaam van de gitarist past; de drie pickups, de tremolo, de schuine plug-ingang en de karakteristieke gitaarkop.