Eotyrannus

In 1995 vond de lokale verzamelaar Gavin Leng op de zuidwestkust van het Britse eiland Wight, aan de voet van de klippen van Brighstone Bay tussen Atherfield Point en Hanover Point, een klauw. In 1997 liet hij de vondst zien aan Stephen Hutt die daarop hoger op de rotswand een skelet van een theropode ontdekte, gevat in een concretie van sideriet. De botten van de roofsauriër waren gemengd met die van een plantenetende euornithopode, wellicht een soort verwant aan Valdosaurus. Het bleek dat verschillende delen van het skelet al eerder afgebrokkeld moeten zijn geweest en op het strand gevallen. Hoewel de precieze locatie geheim gehouden werd om te voorkomen dat fossielenjagers delen zouden buitmaken, werd een beroep gedaan op het grote publiek om gevonden stukken in te leveren. Hutt en David Martill meldden de vondst in 1998 in de wetenschappelijke literatuur.

De bewaarde beenderen van de kop

De typesoort Eotyrannus lengi is in 2001 beschreven door Stephen Hutt, Darren Naish, David Martill, Michael Barker en Penny Newbery. De geslachtsnaam, afgeleid van het Klassiek Griekse èoos, "dageraad" en tyrannos, "tyran", verwijst naar de basale positie van de soort in de stamboom van zijn ruimere verwanten, de Tyrannosauroidea. Eerst was overwogen het geslacht "Fusinasus" te noemen naar de vergroeide neusbeenderen. In de pers werden ook namen gebruikt als "Gavinosaurus", "Lengosaurus" en "Kittysaurus". De soortaanduiding eert Gavin Leng.

Het fossiel, holotype MIWG1997.550, is gevonden in een laag van de Wessexformatie daterend uit het Barremien. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet met schedel van een onvolgroeid dier. Bewaard zijn gebleven: een rechterpraemaxilla, beide bovenkaaksbeenderen, de neusbeenderen, een rechtertraanbeen, een linkerquadratum, de dentaria van de onderkaken, tanden, de draaier, twee verdere halswervels, stukken van minstens vijf ruggenwervels, ribben, een sacrale wervel, vijf staartwervels, de schouderbladen, een linkerravenbeksbeen, beide opperarmbeenderen, een rechteronderarm met hand, stukken van de darmbeenderen, een linkerscheenbeen, een linkerkuitbeen en een voet.

Later zijn er nog verdere vondsten gemeld waaronder een losse tand en een scheenbeen.

In 2006 wijdde Naish zijn dissertatie aan Eotyrannus. Die bleef ongepubliceerd maar een verbeterde tekst die samen met Andrea Cau zal worden gepubliceerd, is aangekondigd.

Eotyrannus was een middelgrote roofsauriër met een lengte van ongeveer 4,5 meter.

Eotyrannus werd in 2001 in de Tyrannosauroidea geplaatst. Sommige latere analyse hebben als uitkomst dat hij een lid is van de Megaraptora, die op hun beurt wel of niet tot de Tyrannosauroidea behoren, afhankelijk van de studie. Het onderzoek wordt gehinderd doordat Naish nog niet gepubliceerd heeft.

Als Eotyrannus inderdaad een tyranosauroïde is, vertegenwoordigt hij een de van de oudste bekende leden van de Tyrannosauroidea en is dan relatief nauw verwant aan de voorouder van Tyrannosaurus. Dit kon men bepalen aan de hand van zijn neusbeen. Bij de meeste vleesetende dinosauriërs bestaat dit uit twee samengegroeide delen, maar bij de tyrannosauroïden is het één enkel bot, zo ook bij Eotyrannus. Een ander tyrannosauroïde kenmerk is de D-vormige dwarsdoorsnede van de premaxillaire tanden. In tegenstelling tot zijn latere verwanten, die zeer korte armpjes met twee vingers hadden, had Eotyrannus lange, sterke armen met drie krachtige vingers. Deze werden duidelijk bij de jacht gebruikt. Al met al is Eotyrannus een informatieve schakel in de evolutie van de tyrannosauroïden, die de overgang laat zien tussen snellere, kleinere theropoden en de zwaardere soorten die vooral hun sterke kaken gebruiken bij de jacht. Eotyrannus vertrouwde vermoedelijk nog veel op zijn snelheid, maar zijn zware schedel speelde een vrij belangrijke rol die in de loop der miljoenen jaren bij de tyrannosauroïden steeds belangrijker is geworden.