Ellen van Wolde

Ellen José van Wolde (Groningen, 1954) is sinds 1 januari 2009 hoogleraar Exegese van het Oude Testament en Bronteksten van het Jodendom en kernleerstoelhouder Bronteksten Jodendom en Christendom aan de faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. In haar onderzoek richt zij zich vooral op de Hebreeuwse Bijbel en past daarbij verworvenheden van de linguïstiek toe. Bij het grote publiek raakte ze vooral bekend door haar oratie (2009) over de eerste drie zinnen uit Genesis.

Ellen van Wolde
Algemene informatie
GeborenGroningen, 1954
Nationaliteit Nederland
Beroephoogleraar
Portaal    Religie

Levensloop

Ellen van Wolde studeerde theologie en bijbelwetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen en het Pontificium Institutum Biblicum te Rome, en semiotiek bij Umberto Eco aan de Universiteit van Bologna. In 1989 promoveerde zij cum laude op een semiotische analyse van het paradijsverhaal in Genesis 2-3. Van 1992 tot 2009 was ze als hoogleraar Exegese Oude Testament verbonden aan de Theologische Faculteit Tilburg en aan de Universiteit van Tilburg.

Van Wolde is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en lid van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW). Ter gelegenheid van het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW werd de zesdelige serie "De magie van de wetenschap" gemaakt waarbij een van de documentaires aan haar is gewijd[1]. Van 2010 tot en met 2016 was zij lid van het bestuur van de KNAW. In 2011 werd ze benoemd tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Werk

Ellen van Wolde onderzoekt de Hebreeuwse Bijbel in de context van het Oude Nabije Oosten. Daarbij gaat haar aandacht vooral uit naar denkbeelden over het begin van het universum, over God en over mensen. Zij onderzoekt deze denkbeelden door middel van taal- en tekstonderzoek in nauwe samenhang met de cultuur en cognitie (de mentale processen) van mensen in het oude Nabije Oosten. Ze streeft er daarbij naar om de gedachtenwereld en het taalgebruik bloot te leggen van de mensen in de tijd, de plaats en de cultuur waarin de teksten zijn ontstaan.

Bara: 'Scheppen' of 'scheiden'?

Als voorbeeld van Van Woldes werkwijze kan haar oratie (2009) dienen,[2] gewijd aan de eerste regels van Genesis: "In den beginne schiep God den hemel en de aarde. De aarde nu was woest en ledig, en duisternis was op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren. En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht. En God zag het licht, dat het goed was; en God maakte scheiding tussen het licht en tussen de duisternis". Analyse van de Hebreeuwse grondtekst en de context daarvan leidde haar naar de conclusie dat het Hebreeuwse woord ‘bara’ niet verwijst naar het begrip schepping (creatio ex nihilo), maar naar het ruimtelijk scheiden van hemel en aarde. In haar artikel Why the Verb Bara Does Not Mean 'to Create' in Genesis 1.1-2.4a[3] onderbouwt zij dit standpunt. Deze stelling leidde tot een publiek debat waarin onder andere Becking en Korpel[4] haar conclusie bestreden. Van Wolde en Rezetko[5] reageerden hierop. De Leidse hebraïcus Martin Baasten benadrukte in dit debat dat de betekenis 'scheiden' zijns inziens niet past in de overige gevallen in de Hebreeuwse Bijbel waar het werkwoord bara voorkomt.[6] In 2017 verscheen van haar hand “Separation and Creation In Genesis 1 and Psalm 104, a Continuation of the Discussion of bara”[7] waarin ze de argumenten voor de betekenis van bara als scheiden opsomt, uitbreidt en onderbouwt.

Enkele publicaties
  • A semiotic analysis of Genesis 2-3. A semiotic theory and method of analysis applied to the story of the Garden of Eden (Assen 1989; ook verschenen als proefschrift RU Nijmegen[8])
  • Meneer en mevrouw Job. Job in gesprek met zijn vrouw, zijn vrienden en met God (Baarn 1991, 1995)
  • Ruth en Noömi, twee vreemdgangers (Baarn 1993)
  • Words become Worlds. Semantic Studies of Genesis 1-11 (Leiden 1994)
  • Verhalen over het begin. Genesis 1-11 en andere scheppingsverhalen (Baarn 1995)
  • Zin in verhalen (onder redactie van Ellen van Wolde) (Amsterdam 1997; Annalen van het Thijmgenotschap, 85/2)
  • Een topografie van de geest. Een verkenningstocht door het landschap van taal en betekenis, denken en geloven (Nijmegen 2000; Annalen van het Thijmgenootschap, 88/4 (Thijm-essay 2000))
  • Bas van Iersel, Uitgelezen. Studies over de evangelies, ed. Ellen van Wolde (Baarn 2000)
  • Job 28. Cognition in context (Leiden 2003)
  • Het paradijs (redactie) (Zoetermeer 2006)
  • Sentiments as Culturally Constructed Emotions. Anger and Love in the Hebrew Bible, Biblical Interpretation. A Journal of Contemporary Approaches 16, pp. 1–24 (2008)
  • Reframing Biblical Studies. When Language and Text Meet Culture, Cognition, and Context. Eisenbrauns. (Winona Lake 2009).
  • Bijbelse scheppingsverhalen, in P. Oomen & T. Smedes (Eds.), Evolutie, cultuur en religie. Perspectieven vanuit biologie en theologie (pp. 57–82), Kampen: Klement (2010)
  • Semantics and the Semantics of bara. A Rejoinder to the Arguments Advanced by B. Becking and M. Korpel, The Journal of Hebrew Scriptures 11(9), met R.C. Rezetko (2011)
  • Outcry, Knowledge, and Judgment in Genesis 18-19, In D. Lipton (Ed.), Universalism and Particularism at Sodom and Gomorrah. Essays in Memory of Ron Pirson (pp. 71–100), Atlanta: Society of Biblical Literature (2012)
  • One Bow or Another. A study of the bow in Gen 9: 8-17, Vetus Testamentum, 63, pp. 124–149 (2013)
  • Landsman, K., en E. van Wolde (eds), The Challenge of Chance. A Multidisciplinary Approach from Science and the Humanities. Springer 2016.
  • Separation and Creation In Genesis 1 and Psalm 104, a Continuation of the Discussion of bara, Vetus Testamentum 67 (2017) 611-647
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.