Couperen
Couperen is het (operatief) verwijderen van uitstekende lichaamsdelen bij een dier, zoals de staart of oren. Dit couperen van lichaamsdelen bij gezelschapsdieren werd vooral gedaan om esthetische of cosmetische redenen. Bij landbouwhuisdieren werd het couperen vaak gedaan als preventie voor latere verwondingen of aandoeningen.
Sinds 23 september 1992 is in Nederland de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) van kracht. In deze wet is het Ingrepenbesluit opgenomen, dat op 1 september 2001 is ingegaan: Op grond van artikel 40 lid 1 is het verboden een of meer lichamelijke ingrepen te verrichten bij een dier, waarbij een deel of delen van het lichaam wordt of worden beschadigd. Er is een overgangstermijn geboden, zodat er maatregelen getroffen kunnen worden om zonder couperen te kunnen functioneren.
.jpg)
Honden
Het couperen van staart en/of oren werd bij veel hondenrassen gedaan, zoals terriërs, dobermanns en bouviers. Soms uit cosmetische overwegingen en soms om beschadigingen aan lichaamsdelen te voorkomen.
Het couperen van de oren bij honden is sinds 1 oktober 1996 in Nederland en sinds 1 oktober 2001 in België verboden. Het couperen van staarten bij honden is sinds 1 september 2001 in Nederland en sinds 1 januari 2006 in België verboden. In Duitsland geldt het coupeerverbod bij honden sinds juni 1989. In een aantal Scandinavische landen geldt een coupeerverbod. In Frankrijk en Spanje geldt nog geen coupeerverbod.
Als een hond staartloos is geboren of de staart gecoupeerd is om medische redenen, moet hiervan aangifte gedaan worden bij de Raad van Beheer.
Couperen van de staart van de hond is er op gerichte de beoogde functievervulling van de hond te verbeteren, zoals een beter vechtdier, een gemakkelijker te hanteren waakdier of een veiliger, hygiënischer of mooier gezelschapsdier.
Techniek
Het couperen van de staart gebeurt doorgaans als de pup een twee, drie dagen oud is. Meestal gebeurt het couperen door de dierenarts. Het staartje wordt met een schaar afgeknipt, het wondje wordt vervolgens of dichtgeschroeid, of met een hechting dichtgemaakt. Verdoven is niet gebruikelijk. Soms gebeurt het couperen door middel van afbinden. Er wordt dan een elastiekje om het staartje gebonden, waarna het uiteinde afsterft en er uiteindelijk afvalt. Couperen kwam vooral voor bij de meeste terriërs (onder meer airedale, fox, jack russell, kerry blue, softcoated wheaten, yorkshire), spaniëls, schnauzers, poedels, staande honden (als de Duitse staande kort- en draadhaar, weimaraner, vizsla), bouviers, boxers, dobermanns, bobtails en rottweilers. Het couperen van staarten is sinds 1 september 2001 in Nederland en sinds 1 januari 2006 in België verboden. Hiermee is België de tiende lidstaat van de EU waar couperen van staarten is verboden.
Vroeger
Ook heel vroeger kwam couperen bij honden al voor:
- De oude Romeinen dachten dat het couperen van de staart hondsdolheid zou voorkomen.
- Vecht- en waakhonden gebaat waren bij zo min mogelijk uitsteeksels waar een tegenstander eventueel grip op zou kunnen krijgen.
- Er in vroeger tijden geen belasting hoefde te worden betaald voor werkhonden met een gecoupeerde staart (men kon een werkhond aan zijn gecoupeerde staart herkennen).
- Rond een gecoupeerde staart minder vuil en ontlasting (met enge made-infecties tot gevolg) blijft hangen, wat vooral praktisch was bij herdershonden die lang alleen bij de kudde bleven, weinig contact hadden met mensen en dus nauwelijks tot geen vachtverzorging kregen.
Tegenwoordig
- Een gecoupeerde staart kan beschadigingen voorkomen, zoals bij jachthonden tijdens het werk in stekelig struikgewas. Staarten beschadigen snel en beschadigde staarten helen slecht, omdat de wond door het kwispelen steeds weer wordt opengeslagen.
- Een gecoupeerde staart kan tot de typische kenmerken van een ras behoren.
- Sommige mensen vinden sommige honden zonder staart mooier dan met staart.
Paarden
Bij paarden werden staarten voornamelijk om cosmetische redenen gecoupeerd. In de Oudheid werd dit al gedaan en vanaf de 16de en 17de eeuw kwam het couperen van de staart veelvuldig voor. Met een hakmes werd de staart afgehakt, waarna de wond met een brandend ijzer werd dichtgebrand. In het midden van de 18de eeuw waren gecoupeerde staarten bij paarden in de mode. Toen werden ook de eerste coupeerscharen ontwikkeld.
Het couperen van de staart bij trekpaarden gebeurt om praktische redenen. Bij het werk op de akkers zwaait het paard met zijn staart om vliegen weg te jagen. Bij het zwaaien gebeurt het veel dat de leidsels, om het paard te besturen, onder de staart geraken waardoor het paard onbestuurbaar wordt. Met een korte staart heeft men dit probleem niet, maar het paard heeft meer last van de vliegen.
Vanaf 1 september 2001 is het in Nederland verboden om staarten bij paarden te couperen. In België is het couperen van staarten sinds 1 oktober 2001 bij wet verboden.
Schapen
Bij schapen worden staarten om praktische redenen gecoupeerd. Onder de staart is het warm en vochtig, waardoor er ziekten (zoals myiasis) kunnen ontstaan. Daarnaast is een gecoupeerde staart praktisch in de aflammerperiode.
Vanaf 2001 was een overgangsperiode van vijf jaar ingesteld om te stoppen met couperen van staarten bij schapen. In juni 2006 is het besluit over een definitief verbod op het couperen van schapenstaarten onder druk van een ruime meerderheid in de Tweede Kamer opnieuw uitgesteld. Voor drie schapenrassen (Clun Forest, Hampshire down en Suffolk) werd een nieuwe overgangsperiode van vijf jaar ingesteld om op kortere staarten te fokken. Bij de andere schapenrassen worden de staarten bijna niet meer gecoupeerd. In januari 2007 maakte het Ministerie van LNV bekend dat het couperen van schapenstaarten in Nederland vanaf 1 januari 2008 is verboden.
Varkens
De staarten van varkens worden gecoupeerd om praktische redenen. Als varkens te dicht bij elkaar zitten zoals bij vleesvarkens gaan ze uit verveling bij elkaar in de staarten bijten. Door stal- en voermaatregelen, zoals stro en meer ruimte in de hokken, kan het staartbijten bij biggen voorkomen worden.
In Finland is het vanaf 1 januari 2003 verboden om staarten bij varkens te couperen. In Nederland wordt het toegestaan als er problemen zijn met staartbijten wanneer de ingreep niet wordt gedaan. Het couperen moet binnen vier dagen na de geboorte worden gedaan. Als een big ouder is dan zeven dagen, mag de ingreep alleen onder verdoving door een dierenarts worden gedaan.