Cosima Wagner

Haar moeder, Marie d'Agoult, was een maîtresse van Liszt en ook auteur van een aantal boeken die ze publiceerde onder het pseudoniem Daniel Stern.

In 1857 trouwde Cosima met de begaafdste leerling van haar vader, de pianist en dirigent Hans von Bülow, die haar niet goed behandelde. Het paar kreeg twee kinderen, Daniela en Blandine. Ook Wagner was ongelukkig getrouwd. In de zomer van 1864 werden Wagner en Cosima minnaars en in augustus 1865 werd hun dochter Isolde geboren, welk kind door Von Bülow erkend werd. In 1867 werd Eva geboren, die eveneens door Von Bülow werd erkend.

In november 1868 verliet Cosima Hans von Bülow voorgoed, en reisde ze naar Luzern, om in te trekken bij Wagner, die daar het landhuis Tribschen gekocht had. Wagners eerste vrouw Minna was toen al overleden. Hans von Bülow, een grote Wagner-promotor, reageerde gelaten: "Als het een ander was geweest dan Wagner, had ik hem neergeschoten".

Na de officiële scheiding van Hans von Bülow trouwden Cosima en Wagner in augustus 1869. Eerder, in juni, was hun derde kind, Siegfried, geboren. Diens zonen Wolfgang en Wieland Wagner hebben na hun grootmoeder Cosima nog decennialang de gang van zaken in Bayreuth bestierd.

Cosima hield van 1869 tot Wagners dood in 1883 een dagboek bij over hun leven samen, dat later werd gepubliceerd. In dat dagboek beschrijft Cosima onder andere het ontstaan van de Siegfried-Idyll, een kamermuziekwerk dat Wagner voor haar verjaardag in 1870 componeerde. Zij was het die, na zijn dood, de beeldvorming van Wagner en zijn gedachtegoed manipuleerde en hem tot een bruikbare mascotte voor de latere 'Blut und Boden'-aanhangers kneedde.

Toen Richard Wagner in 1883 overleed, nam Cosima de leiding van de Bayreuther Festspiele op zich. Samen met Adolf von Groß, die de financiële kant van de Festspiele beheerde, lukte het van deze Festspiele een groot succes te maken. In 1891 werd Cosima dan ook ereburger van Bayreuth. In 1924 droeg Cosima de leiding over aan haar zoon Siegfried.

Toen Cosima op 92-jarige leeftijd in Bayreuth overleed, werd zij in de tuin van Haus Wahnfried, naast haar echtgenoot, bijgezet.

Cosima had vijf kinderen:

• Daniela Senta von Bülow (Berlijn, 12 oktober 1860 - Bayreuth, 28 juli 1940)
• Blandine Elisabeth von Bülow (Berlijn, 20 maart 1863 - Florence, 4 december 1941)
• Isolde Wagner (München, 10 oktober 1865 - 1919)
• Eva Marie Wagner (Triebschen, 17 februari 1867 - Bayreuth, 26 mei 1942)
• Siegfried Wagner (Triebschen 6 juni 1869 - Bayreuth, 4 augustus 1930)

• Franz Liszt: Ein Gedenkblatt, von seiner Tochter, uitgeverij F. Bruckmann A.-G., München 1911

Briefwisselingen en dagboeken

• Cosima Wagners Briefe an ihre Tochter Daniela von Bülow 1866-1885, nebst 5 Briefen Richard Wagners, briefwisseling met haar dochter Daniela, geredigeerd door Max Freiherrn von Waldberg, uitgeverij Cotta, Stuttgart 1933
• Cosima Wagner und Houston Stewart Chamberlain im Briefwechsel 1888-1908, briefwisseling met H. S. Chamberlain, geredigeerd door Paul Pretzsch, uitgeverij Philipp Reclam jun., Leipzig 1934
• Briefwechsel zwischen Cosima Wagner und Ernst zu Hohenlohe-Langenburg, briefwisseling met E. zu Hohenlohe-Langenburg, uitgeverij Cotta, Stuttgart 1937
• Cosima Wagner: Briefe an Ludwig Schemann, briefwisseling met Ludwig Schemann, geredigeerd door Bertha Schemann, uitgeverij Bosse, Regensburg 1937
• Lettres a Judith Gautier par Richard et Cosima Wagner, briefwisseling met de schrijfster Judith Gautier, geredigeerd door Léon Guichard, uitgeverij Gallimard, Parijs 1964
• Die Briefe Cosima Wagners an Friedrich Nietzsche, Jahresgabe der Gesellschaft der Freunde des Nietzsche-Archivs, briefwisseling met Friedrich Nietzsche, geredigeerd door Erhart Thierbach, uitgeverij Kraus, Nendeln en Liechtenstein 1975
• Cosima Wagner: Die Tagebücher 1869-1883, de dagboeken van Cosima Wagner, geredigeerd door Martin Gregor-Dellin en Dietrich Mack, Piper Verlag, München en Zürich 1976-1977.
• Cosima Wagner – Richard Strauss. Ein Briefwechsel, Veröffentlichungen der Richard-Strauss-Gesellschaft, briefwisseling met Richard Strauss, geredigeerd door Franz Trenner, met medewerking van Gabriele Strauss, Verlag Prof. Dr. Hans Schneider, Tutzing 1978

Mediabestanden

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Cosima Wagner op Wikimedia Commons.

Bronnen, noten en/of referenties Programmaboekje Residentie Orkest van 21 mei 2005 over de Siegfried-Idyll, door Fransje Rijken. Duitse en Engelse Wikipedia