Chichimeken
De Chichimeken (Nahuatl: Chichimecah, Spaans: Chichimecas) was de naam die de Azteken gaven aan de nomadische volkeren ten noorden van hun rijk.
De Chichimeken vormden niet een vastomlijnde etniciteit, maar het was eerder een verzamelnaam die door de volkeren in het Dal van Mexico aan de steppenvolkeren in het noorden wordt gegeven. De meeste van de Chichimeekse volkeren spraken Uto-Azteekse of Oto-Manguetalen. Chichimeken kan dan ook vergeleken worden met wat de Grieken en Romeinen 'barbaren' noemden. Letterlijk betekent Chichimeken 'hondenmensen'. Chichimeekse volkeren waren onder andere Caxcanes, Cora, Huichol, Tecuexes, Guachichiles, Guamares, Otomí, Pames, Tepehuanen en Zacateken. Enkele van deze volkeren, waaronder de Caxcanes, Guamares en Zacatecan zijn inmiddels uitgestorven. Vandaag de dag worden alleen de Chichimeca Jonaz nog als Chichimeken aangeduid, hoewel de Chichimeca Jonaz zichzelf liever Úza noemen.
Levenswijze
Ze leefden van de steppen en de graslanden in Noord-Mexico, in een gebied dat in de archeologie Arido-Amerika (Spaans: aridoamérica), oftewel Droog-Amerika, genoemd wordt. Ze konden van de peyote een drug maken en die gebruiken zij bij hun dansfeesten. Hun stamgod was Mixcoatl. Zij stonden bekend als een oorlogszuchtig volk, en waren meesters in het boogschieten.
Geschiedenis
De Chichimeken hebben gedurende de hele geschiedenis van de staten van Meso-Amerika een rol gespeeld. Waarschijnlijk waren zij het die rond het jaar 700 de val van Teotihuacán inleidden. Vervolgens vermengden ze zich met de al in het Dal van Mexico wonende Nonoalken, waardoor vermoedelijk de Tolteken ontstonden. Ook de Tolteken gingen ten onder aan de Chichimeken, geleid door de legendarische Xolotl, die de stad Tenayuca stichtte. De nakomelingen van Xolotl waren de heersers van de stad Texcoco. Zij noemden zichzelf Chichimecahtecuhtli (Chichimekenleider) en zagen zich als opvolgers van de Chichimeken.
Omdat de Chichimeken na de komst van de Spanjaarden vuurwapens en paarden in handen hadden weten te krijgen, ging de onderwerping van de Chichimeken veel lastiger dan die van bijvoorbeeld de Azteken. Pas tegen 1600 werden de Chichimeken door de Spanjaarden onderworpen na de bijzonder bloedige Chichimekenoorlogen, waarbij de Spanjaarden op grote schaal gebruikmaakten van Tlaxcalteekse hulptroepen. Tegenwoordig zijn de Chichimeken als aparte identiteit niet meer herkenbaar.