Callimachus (letterkundige)

Als jongeman verhuisde Callimachus van zijn geboortestad Cyrene naar Alexandrië, waar hij schoolmeester werd.

Als dichter was hij medeschepper en meest markante vertegenwoordiger van de hellenistisch-Alexandrijnse stijl. Zijn voorkeur ging uit naar welgevormde, niet al te omvangrijke, van grote belezenheid en kennis, maar weinig emotie getuigende gedichten. Hij experimenteerde daarbij uitgebreid met allerlei dichtvormen, maatsoorten en dialecten. Zijn afwijzing van het grote epos (“mega biblion, mega kakon” = “groot boek, groot kwaad”) zou een conflict veroorzaakt hebben met zijn leerling Apollonius van Rhodos.

Wij bezitten van Callimachus een zestigtal epigrammen en zes hymnen (op Zeus, Apollon, Artemis, het eiland Delos, het bad van Pallas Athene en Demeter) volledig; van de rest van zijn dichtwerk zijn ruim 700 grotere en kleinere fragmenten bewaard gebleven. Beroemd geworden zijn vooral de Aitia (Oorzaken), een lang gedicht in vier boeken over oorzaken van allerlei godsdienstige rituelen, geografische namen, merkwaardige gewoontes, e.d. Zijn tragedies, komedies en saterspelen alsmede al zijn prozawerken zijn verloren gegaan. Zijn roem en invloed in de Hellenistisch-Romeinse tijd was groot: de Latijnse dichters, o.a. Catullus, Propertius en Ovidius, vertonen de invloed van zijn werk. In Argonautica van Apollonius Rhodos is invloed van Aetia op gebied van poeta doctus zichtbaar.

Callimachus is het meest bekend als een van de beroemdste bibliothecarissen van de Bibliotheek van Alexandrië. Daar ontwierp hij een beredeneerde thematische catalogus van al de voorhanden zijnde werken van Griekse auteurs in 120 delen, Pinakes (=tabellen) genoemd. Onder de aangewende hoofdrubrieken trof men aan: retorica, recht, epiek, tragedies, komedies, lyriek, geschiedenis, filosofie, geneeskunde, mathematica, natuurwetenschappen en miscellanea (=varia).
Wellicht geïnspireerd door Mesopotamische bibliotheken plaatste hij de geselecteerde schrijvers per categorie in een alfabetische volgorde met toevoeging van biografische noten en een bibliografie. Dit voor ons voor de hand liggend systeem om informatie te ordenen bereikte nadien de Islamitische bibliotheken. Ook de Romeinse keizers zoals Augustus door toedoen van Asinius Pollo lieten zich inspireren op het Alexandrijnse voorbeeld om openbare bibliotheken in te richten

• Alberto Manguel, The Library at Night. Uitg. Knopf, Canada, 2006 (Nederlandse vertaling: De bibliotheek bij nacht, 2007 - zie hoofdstuk II: De bibliotheek als ordening).