Brutalisme
Het brutalisme is een stroming binnen de architectuur die is ontstaan vanuit het modernisme. deze wordt gekenmerkt door vaak grote blokachtige structuren van ruw onafgewerkt gewapend beton of metselwerk. Door het bombastische, soms intimiderende voorkomen is het brutalisme vooral ingezet voor grote openbare gebouwen, zoals concertgebouwen, bibliotheken, rechtbanken en stadhuizen. Het is een stijl die vaak een mening uitlokt en ook sterk bekritiseerd is en zijn hoogtijperiode had van de jaren 50 tot en met de jaren 70 van de twintigste eeuw.
Ontstaan
Het flatgebouw Unité d'Habitation wordt gezien als een belangrijke voorloper of basis van het brutalisme. Le Corbusier experimenteerde hier met gegoten gewapend beton maar was naar verluidt geschokt door het ruwe resultaat. Hij besloot echter om het zo te laten en door te bouwen zonder het beton af te werken. Hij noemde dit Brut (ruw) waarmee onbedoeld een nieuwe stroming ontstond, de beton brut. Hieruit is het brutalisme voortgekomen.[1] Naast Le Corbusier was Ludwig Mies van der Rohe een belangrijke brutalist van het eerste uur. Eén van de filosofieën achter het brutalisme is dat beton, vanwege haar lage productiekosten, anti-elitair is.
Begin jaren vijftig kreeg Le Corbusier de opdracht om regeringsgebouwen voor de nieuwe stad Chandigarh te ontwerpen waarin hij het brutalisme heeft toegepast.
Kenmerken
Brutalistische bouwwerken zijn vaak opgetrokken uit onafgewerkt gewapend beton waarbij de textuur van de houten bekisting zichtbaar is gelaten. Ook wordt veel onbewerkt metselwerk gebruikt. Kenmerkend voor de stijl zijn blokachtige, geometrische en herhalende vormen. Andere materialen zijn glas, staal en uitgehouwen steen. Brutalistische gebouwen stralen vaak uit dat ze een natuurkracht van zichzelf zijn en haar bewoners tolereren.
In Nederland en België
In Nederland zijn de bekendste voorbeelden van brutalisme het gebouw van het Ministerie van Financiën in Den Haag (ontworpen door Jo Vegter en Mart Bolten en gebouwd in 1975, sindsdien ingrijpend gerenoveerd), de Aula van de TU Delft in Delft (ontworpen door Van den Broek en Bakema en gebouwd tussen 1958 en 1966) en het stadhuis van Terneuzen.
In België werd het brutalisme onder meer in de praktijk gebracht in de Silvertoptorens, en door het architectenbureau BARO en architect Paul De Meyer.
Kritiek
Brutalisme wordt vaak bekritiseerd omdat het slecht zou aansluiten bij gebouwen in de omgeving en de omgeving domineren. Ook heeft het de associatie met totalitarisme vanwege het vaak intimiderende en onpersoonlijke uiterlijk. Omdat vooral onafgewerkt beton wordt gebruikt is ontstaat er makkelijk betonrot of komen er plekken met schimmels en mossen waardoor het gebouw lijkt te verloederen. Een uitgesproken tegenstander is de Engelse prins Charles.
Lijst van bekende brutalistische gebouwen
- Unité d'Habitation de Marseille (Cité Radieuse), Marseille, Frankrijk (Le Corbusier, 1952)
- Park Hill, Sheffield, Verenigd Koninkrijk (Ivor Smith/Jack Lynn, 1961)
- Tricorn Centre, Portsmouth, Verenigd Koninkrijk (Owen Luder, 1964; afgebroken in 2004)
- Sociëteit Minerva, Leiden (J.W.C. Boks, W. Eijkelenboom en A. Middelhoek, 1965)
- Habitat '67, Expo 67, Montreal, Quebec (Moshe Safdie, 1967)
- Hayward Gallery, Londen, Verenigd Koninkrijk (Dennis Crompton/Warren Chalk/Ron Herron, 1968)
- The Barbican Estate, Londen, Verenigd Koninkrijk (1969)
- Stadhuis van Boston, Boston (I.M. Pei/Kallmann, McKinnell & Knowles/Campbell, Aldrich & Nulty, 1969)
- Regenstein Library, Universiteit van Chicago, Chicago, Illinois (Walter Netsch, 1970)
- Winkelcentrum Entre Deux, Maastricht (Van den Broek en Bakema, 1970; gesloopt in 2002)
- Musée L, Louvain-la-Neuve
- Balfron Tower, West-Londen, Verenigd Koninkrijk (Ernő Goldfinger, 1971)
- Cameron Offices, Canberra, Australië (John Andrews, 1972; afgebroken in 2002)
- Robin Hood Gardens, Londen, Verenigd Koninkrijk (Peter and Alison Smithson, 1972)
- Trellick Tower, Londen, Verenigd Koninkrijk (Ernö Goldfinger, 1972)
- International Convention Center Ghent, Gent, België (Geo Bontinck, 1972)
- John P. Robarts Research Library, Toronto, Ontario (A.S. Mathers and E.J. Haldenby, 1973)
- Stadhuis van Terneuzen (Van den Broek en Bakema, 1973)
- Westrand Cultuurcentrum, Dilbeek, België (Alfons Hoppenbrouwers, 1973)
- Cubicus / TWRC-gebouw, Universiteit Twente, Enschede (Environmental Design BV, 1973)
- Ministerie van Financiën, Den Haag, (Jo Vegter en Mart Bolten, 1975)
- Park Atlantis Iris-Mimosa, De Haan, (M. Jaminon, 1975)
- Freeway Park, Seattle, Washington, (Lawrence Halprin, 1972–1976)
- Home Office Building, Londen, Verenigd Koninkrijk (Basil Spence, 1976)
- Royal National Theatre, Londen, Verenigd Koninkrijk (Denys Lasdun, 1976)
- High Court of Australia, Canberra, Australië (Edwards Madigan Torzillo and Briggs, 1980)
- Genex Tower, Belgrado, Servië (Mihajlo Mitrovic,1980)
- Jatiyo Sangsad Bhaban (Dhaka National Assembly), Dhaka, Bangladesh (Louis Kahn, 1982 ontworpen 1962)
- ING Sint-Michielswarande (Sint-Michielswarande, Etterbeek), Brussel, België (R. Stapels, 1986)
- Stedelijk zwembad Oostende, Oostende, België (Paul Felix/Jan Tanghe, 1974)
- Huis Van Wassenhove, Sint-Martens-Latem, België (Juliaan Lampens, 1974)
- Silvertoptorens, Antwerpen
- Internationaal congrescentrum van Kioto, Kioto, Japan (Sachio Otani, 1966)
- Het Hoofdgebouw van de Vrije Universiteit, Amsterdam (Christiaan Nielsen, 1974)
- Ruhruniversiteit te Bochum
- Winkelcentrum Entre Deux in het centrum van Maastricht vlak voor de sloop
- Busstation van Preston
Externe links
Zie de categorie Brutalistische architectuur van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|