Braille

Braille is een speciaal voor blinden ontwikkeld lees- en schrijfalfabet. De Fransman Louis Braille (1809-1852), die zelf op driejarige leeftijd blind was geworden, ontwikkelde en perfectioneerde dit schrift, tot het in 1829 als bruikbare methode gebruikt kon worden op het Parijse blindeninstituut waar hij verbleef. Pas in 1854 werd het echter officieel als alfabet geaccepteerd.

Brailleschrift waar het woord "PREMIER" (eerste) te lezen is

Het Nederlandse braille is sinds 1947 de standaard in zowel Vlaanderen als Nederland. Het is gebaseerd op het Unified international braille, dat sinds 1878 de conventie is voor de meeste brailleschriften in de wereld, waaronder ook het Chinese braille, Arabische braille, Griekse braille en Hebreeuwse braille.

Achtergrond

Waarschijnlijk had Braille het idee voor een reliëfalfabet van een Franse militaire uitvinding uit 1819. De artillerieofficier Charles Barbier ontwikkelde het 'nachtschrijven', een systeem van twaalf puntjes waarmee ook 's nachts boodschappen konden worden doorgegeven.

Braille is een zogenaamd reliëfalfabet; de letters en andere aanduidingen worden door middel van puntjes in het papier gedrukt, zodat er een kleine verhoging voelbaar is, die met de vingertoppen 'gelezen' kunnen worden. De puntjes zijn gegroepeerd op rasters van 2 bij 3 puntjes (een vereenvoudiging van de twaalf puntjes van het nachtschrijven), waarbij in totaal 63 tekens mogelijk zijn. Zijn bij de punten- en streepjescode van het 'morse' de meest gebruikte letters het eenvoudigst gehouden, bij braille neemt de complexiteit van de combinaties toe met de plaats van de letter in het alfabet.

De braillepuntjes zijn genummerd: van linksboven naar linksonder 1, 2 en 3; van rechtsboven naar rechtsonder 4, 5 en 6. De combinaties zijn ingedeeld in 7 groepen. De puntjes 1, 2, 4 en 5 worden gebruikt voor de letters a t/m j (groep 1). Punt 3 komt erbij voor de letters k t/m t (groep 2) en voor de resterende letters wordt punt 6 erbij gebruikt, behalve voor de letter 'w', die Braille, als Fransman, minder nodig vond en die hij daarom indeelde bij de bijzondere combinaties.

Ook bestaat er het "kortschrift in graden", een soort steno voor braille, en braillemethoden voor muziek en wiskunde.

Met een brailleleesregel kan een blinde de tekst die op het computerscherm verschijnt in braille lezen. Op deze apparaten bestaat een braillecel uit 8 puntjes: linksonder punt 3 komt punt 7 en rechtsonder punt 6 komt punt 8. Met die 8 puntjes zijn 255 combinaties mogelijk; vier keer zoveel als de 63 combinaties uit zespunts-braille.

Voorbeelden van brailletekens

Letters

a
b
c
d
e
f
g
h
i
j

k
l
m
n
o
p
q
r
s
t

u
v
w
x
y
z

Hoofdletters

Om van een letter een hoofdletter te maken, plaatst men er in braille een hoofdletterteken voor. In het Nederlandse braille bestaat het hoofdletterteken uit braillepunten 4 en 6.

In afkortingen zoals 'NAVO' is het niet nodig om het hoofdletterteken voor elke letter te herhalen. Een permanent hoofdletterteken geeft aan dat het hele woord in hoofdletters is geschreven. In het Nederlandse braille bestaat het permanent hoofdletterteken uit braillepunten 4 en 5.

Cijfers

Het Nederlandse braille vormt cijfers door een cijferteken (braillepunten 3, 4, 5 en 6) te plaatsen voor de eerste tien letters van het alfabet. 12 schrijven we dan als cijferteken a b.

Andere symbolen

Met de zes puntjes van het brailleschrift zijn 63 combinaties mogelijk (plus de lege cel die als spatie geldt). Na toewijzing van letters (26), hoofdletters (2) en cijfers (1) blijven er van de 63 combinaties nog maar 34 over voor leestekens, letters met accenten en alle andere symbolen zoals een apenstaartje.

De toewijzing van die symbolen is internationaal niet gestandaardiseerd omdat elke taal zijn eigenheden heeft. Het Nederlandse braille is de standaard voor het Nederlandse taalgebied. De organisaties die in Nederland en Vlaanderen betrokken zijn bij het lezen, produceren en onderwijzen van braille werken samen in de braille-autoriteit.[1] Een van de doelen van deze samenwerking is het ontwikkelen en vastleggen van de braillestandaarden.[2]

Verwerking
Een brailleschrijfmachine

Het schrijven in braille gebeurt van rechts naar links, zodat bij omkering van het papier de bobbeltjes van links naar rechts gelezen kunnen worden. Een geoefende braillelezer kan ruim 100 woorden per minuut lezen en losse letters vrijwel even snel als een ziende.[3] Brailleboeken nemen wel vijf keer zoveel ruimte in als gewone boeken.

Er bestaan brailleschrijfmachines (met 9 toetsen: 1 voor elk puntje, een spatietoets, een correctietoets en een toets om naar de volgende regel te gaan), brailleprinters en brailleleesregels (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).

Wetenswaardigheden

Het tegengestelde van braille - een gedrukte of geschreven tekst die voor ziende mensen leesbaar is - wordt door blinden "zwartschrift" of "zwartdruk" genoemd.

Zie ook
Beluister (info)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.