Berlageblokken

Het monumentale complex beslaat Balistraat 129-141, Benkoelenstraat 1-12, Javaplein 20-38, Javastraat 128-130 en Langkatstraat 1-12. Elk woonblok bestaat uit drie tot vier bouwlagen uitgevoerd in baksteen met inspringende hoeken bij de uiteinden, met daarin plantsoentjes. De twee gesloten woonblokken hebben een rechthoekige binnentuin.[1][2] Het derde woonblok sluit in een U-vorm aan op bestaande bebouwing.[3] Het is een kenmerkend voorbeeld van corporatieve woningwetbouw van arbeiderswoningen, met aandacht voor goede oriëntatie en bruikbare plattegronden. Hierbij lieten Berlage en zijn leerlingen c.q. de medewerkers van zijn architectenbureau zich sterk inspireren door voorbeelden van sociale woningbouw in Engeland, en door eerder werk van de architect Jan Ernst van der Pek in de Jordaan en de Spaarndammerbuurt.

De Berlageblokken werden speciaal gebouwd voor grote gezinnen met lage inkomens. In de periode 1969-1971 ondergingen de blokken een grote ingreep. Als voorbeeldproject voor de renovatie van vooroorlogse wijken werd een van de slaapkamers opgeofferd voor de bouw van een keuken. Het spoelhok kreeg het karakter van douchecabine.

Desalniettemin voldeden de woningen niet langer aan de hedendaagse maatstaven; ze bleven te klein en sterk verouderd. Aan het einde van de 20e eeuw leek sloop noodzakelijk, maar na succesvolle acties uit de buurt om de panden op de rijksmonumentenlijst te krijgen, veranderden de sloopplannen in plannen voor grootschalige renovatie. Om dat te kunnen financieren, besloot de gemeente een deel van de woningen te verkopen, ook om het eigenwoningbezit in de stad te bevorderen. Met de huurders werden afspraken over herhuisvesting, verhuiskostenvergoeding en terugkeer vastgelegd in een sociaal plan, en de huurders verhuisden naar vervangende woonruimte. Voordat het Woningbedrijf Amsterdam met de renovatie kon beginnen, werd het complex gekraakt door deels Nederlandse, maar voornamelijk Zuid- en Oost-Europese krakers. Op 14 december 2004 werden de blokken ontruimd. Daarna kon de renovatie van start gaan. In de Berlageblokken kwamen koop- en sociale huurwoningen voor starters, evenals honderdtwintig studentenwoningen die nu verhuurd worden onder de naam "My Place".

In 1917 besloot het bestuur van De Arbeiderswoning alle bezit te verkopen aan de gemeente Amsterdam, die het onderbracht bij de in 1915 opgerichte Gemeentelijke Woningdienst Amsterdam. In 1965 werd de Gemeentelijke Woningdienst omgedoopt in Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting, waar de bouw en het beheer van de gemeentewoningen in handen kwam van het dienstonderdeel Gemeentelijk Woningbedrijf Amsterdam.

Het Gemeentelijk Woningbedrijf werd in 1994 geprivatiseerd in de Stichting Het Woningbedrijf Amsterdam.

Tussen 2004 en 2014 fuseerde de stichting Het Woningbedrijf Amsterdam met woningcorporaties in Amsterdam, Almere, Haarlem, Haarlemmermeer, Weesp en Noord-Kennemerland tot de huidige Stichting Ymere. De woningen in het eerste en derde blok zijn tegenwoordig nog steeds eigendom van deze woningcorporatie, die de meeste woonruimtes aan jongeren en studenten verhuurt. Het middelste blok is tegenwoordig particulier woningbezit.

• 
  Architect Hein Berlage
• 
  Blok 3 aan het Javaplein
• 
  Portiek van Blok 3: MyPlace van Ymere aan de Molukkenstraat

Zie de categorie Berlageblokken van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.