Beleid
Beleid is het stellen van doelen, middelen en een tijdpad in onderlinge samenhang. Liefst zijn plaats en tijd omschreven. Onder beleid wordt dus verstaan het aangeven van de richting en de middelen waarmee men gestelde organisatiedoelen wil gaan realiseren binnen de gestelde periode.
Beleid wordt zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven gemaakt. Overheidsbeleid staat vaker dan bij bedrijven op papier en is bijna altijd openbaar. Dit komt doordat overheidsbeleid met openbare financiën betaald wordt en democratisch gecontroleerd moet kunnen worden door middel van onder meer de Wet openbaarheid van bestuur.
Containerbegrip
Beleid is een term die op verschillende manieren wordt gebruikt. Zo staan beleid en praktijk vaak tegenover elkaar (willen versus kunnen). Ook de tegenstelling beleid versus uitvoering komen we veel tegen: het al dan niet loze papieren ideaal of de bestuurlijke wensdroom tegenover de alledaagse beleidsrealiteit (boardroom versus werkvloer). Ook de tegenstelling tussen beleid als term voor wat er officieel of formeel verlangd wordt versus hoe het er in de informele uitvoeringspraktijk aan toe gaat, maakt dat het woord op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd.
Doelen
Doelen worden vaak onderscheiden in metadoelen, tussendoelen en einddoelen.
- Metadoelen : Metadoelen zijn achterliggende doelen. Bijvoorbeeld het beleidsdoel is meer mensen stoppen met roken voor een betere gezondheid. Het metadoel kan zijn het terugdringen van de kosten van de gezondheidszorg. Vaak worden deze doelen ook wel langetermijndoelen genoemd, maar strikt genomen is dat niet correct.
- Tussendoelen : Tussendoelen zijn de ijkpunten op weg naar het einddoel. Bijvoorbeeld 10 % van de rokers moet stoppen binnen vijf jaar.
- Einddoelen : Einddoelen worden vaak door politici gesteld. In hetzelfde voorbeeld: 20 % van de rokers moet stoppen met roken binnen tien jaar (tijd) in Nederland (plaats). Het tijdpad is dus lineair in ons voorbeeld.
Instrumenten
De middelen, ook wel instrumenten genoemd, kunnen bestaan uit geld, voorlichting, wettelijke maatregelen, overleg, handhaving, inzet ambtenaren, enzovoorts. Ook tussen de middelen moet samenhang bestaan. In ons voorbeeld: intensivering van de voorlichting, verbod om te roken in openbare ruimtes, meer controle van rookverboden in horeca, overleg met tabaksfabrikanten over verminderen van marketing die de jeugd aanspreekt.
Al deze maatregelen kosten geld. De verwachte kosten moeten ook in het beleid staan.
Beleidscyclus
Beleid wordt door sommige denkers binnen de beleidswetenschappen gezien als een cyclus. Deze beleidscyclus (ook wel genoemd beleidslevenscyclus) bestaat uit achtereenvolgens:
- agendavorming
- beleidsvoorbereiding
- beleidsbepaling
- beleidsuitvoering
- beleidsevaluatie
- terugkoppeling
- beleidsbeëindiging
Indien na de beleidsevaluatie het bestaande beleid wordt aangepast of nieuw beleid wordt gevormd is er sprake van een leerproces. De beleidscyclus start dan weer. Beleid in uitvoering wordt ook wel staand beleid genoemd.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|