Apparentering

Apparentering is een lijstverbinding tussen dezelfde partijen over verschillende stemdistricten. Hierdoor kunnen reststemmen, tijdens de verdeling van de restzetels, onderling worden overgedragen. Apparentering is bij de Waalse gewestparlements- en provincieraadsverkiezingen een optie.

Het gebruikte algoritme geeft dikwijls aanleiding tot verrassende resultaten, waarbij relatief slecht scorende politici toch een zetel behalen dankzij de stemmen van confraters in aangrenzende kiesomschrijvingen. Een bekend voorbeeld hiervan was de verkiezing tot senator voor de Volksunie van Toon Van Overstraeten in het Waalse kiesarrondissement Nijvel bij de parlementsverkiezingen van 1985. Hoewel de Volksunie in dit arrondissement slechts enkele honderden stemmen scoorde leverden de reststemmen uit de arrondissementen Brussel-Halle-Vilvoorde en Leuven en het feit dat de zetels in deze laatste twee arrondissementen reeds uitgeput waren toch zetelwinst op.

De term is afgeleid van het Franse woord 'apparenté' dat 'verwant' of 'van dezelfde afkomst' betekent.

Toepassing

Momenteel wordt het systeem enkel nog gebruikt bij de Waalse Parlementsverkiezingen (tussen kiesarrondissementen in dezelfde provincie) en Waalse provincieraadsverkiezingen (tussen provinciedistricten in hetzelfde kiesarrondissement).

Historisch werd het gebruikt bij alle verkiezingen gebruik makende van kiesarrondissementen:

bij parlementsverkiezingen: tussen kiesarrondissementen in dezelfde provincie
- Senaat: bij de hervorming van arrondissementele kieskringen naar kiescolleges in 1993 werd apparentering afgeschaft.
- Kamer van volksvertegenwoordigers: van 1919 tot aan de hervorming van 2002 naar provinciale kieskringen (behalve Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven en Nijvel, die pas in 2012 hervormd werden maar waar de lijstverbinding al eerder beperkt werd tot resp. BHV en Leuven voor de Nederlandstalige lijsten of BHV en Nijvel voor de Franstalige lijsten).
- Vlaams Parlement: vanaf de eerste rechtstreekse verkiezing in 1995 werd gebruik gemaakt van arrondissementele kieskringen met apparentering. Vanaf de Vlaamse verkiezingen 2004 werden provinciale kieskringen ingevoerd, zonder apparentering.
- Waals Parlement: vanaf de eerste rechtstreekse verkiezing in 1995 werd gebruik gemaakt van arrondissementele kieskringen met apparentering. Dit systeem is nog steeds in gebruik, ook na de vermindering van het aantal kieskringen van 13 naar 11 in 2018.
bij provincieraadsverkiezingen: tussen provinciedistricten (vroeger kieskantons) in hetzelfde kiesarrondissement
- Vlaamse provincieraden: hier werden bij de halvering van het aantal provincieraadsleden in 2017 de provinciedistricten aangepast en de apparentering afgeschaft.
- Waalse provincieraden: hier is apparentering nog steeds mogelijk.

Voorbeeld

In 2010 vonden er in België federale verkiezingen plaats waar in de kiesarrondissementen Brussel-Halle-Vilvoorde, Leuven en Nijvel lijstverbinding of apparentering mogelijk was. Om de berekening in België uit te leggen gebruiken we hierbij de uitslag van 2010.

Verkiezingsresultaten

Als basis worden de individuele verkiezingsresultaten per kieskring gebruikt. Partijen konden op voorhand een lijst in Leuven of Waals-Brabant verbinden met hun lijst in Brussel-Halle-Vilvoorde[1].

Stemmenaantal
Lijstnr	Partij	BHV	Leuven	Waals-Brabant	Totaal	Opmerking
1	Vlaams Belang	41.917	30.338		72.255
3	Lijst Dedecker	9.442	9.907		19.349
4	Open Vld	59.840	45.814		105.654
5	PS	139.660		51.146	190.806
6	MR	159.912		81.421	241.333
7	FN	5.476			5.476	geen lijstverbinding
8	cdH	67.324		29.331	96.655
9	CD&V	57.902	51.328		109.230
10	sp.a	38.689	56.176		94.865
11	N-VA	101.991	85.399		187.390
12	ecolo	66.681		37.152	103.833
13	GROEN!	25.186	30.905		56.091
14	R.W.F.	1.550		4.768	6.318
15	LSP		600		600	geen lijstverbinding
16	PTB+PVDA+	9.313	3.703	2.365	11.678	enkel lijstverbinding tussen BHV en Waals-Brabant
18	FRONT DES GAUCHES	4.162		1.686	5.848	geen lijstverbinding
22	Parti Populaire	21.143		11.461	32.604
24	WALLONIE D'ABORD	3.113		3.009	6.122	geen lijstverbinding
25	PROBRUXSEL	7.201			7.201	geen lijstverbinding
25	VRIJHEID		1.576		1.576	geen lijstverbinding
25	N			610	610	geen lijstverbinding
26	BELG.UNIE	5.734		3.389	9.123
27	EGALITE	5.670			5.670	geen lijstverbinding
27	W+			3.009	3.009	geen lijstverbinding
28	PIRATE PARTY	2.200			2.200	geen lijstverbinding
Totaal aantal stemmen		834.106	315.746	227.474
Te verdelen zetels		22	7	5

Verdeling zetels

In een eerste stap moet de kiesdeler bepaald worden. Dit is het getal dat men verkrijgt door het aantal geldige stemmen binnen elk kiesarrondissement te delen door het aantal te verdelen zetels.

	BHV	Leuven	Waals- Brabant
Geldige stemmen	834.106	315.746	227.474
Te verdelen zetels	22	7	5
Kiesdeler	37.913	45.106	45.494
33% van Kiesdeler	12.638	15.035	15.247

Voor het nut van de 33% van de kiesdeler: zie later.

Daarna wordt van elke partij het aantal behaalde stemmen gedeeld door de kiesdeler en afgerond naar beneden op de eenheid. Dit is het aantal zetels dat elke partij reeds behaalt na de eerste verdeling van zetels.

Eerste Zetelverdeling
Lijstnr	Partij	BHV	Leuven	Waals- Brabant
1	Vlaams Belang	1	0	0
3	Lijst Dedecker	0	0	0
4	Open Vld	1	1
5	PS	3		1
6	MR	4		1
7	FN	0
8	cdH	1		0
9	CD&V	1	1
10	sp.a	1	1
11	N-VA	2	1
12	ecolo	1		0
13	GROEN!	0	0
14	R.W.F.	0		0
15	LSP		0
16	PTB+PVDA+	0	0	0
18	FRONT DES GAUCHES	0		0
22	Parti Populaire	0		0
24	WALLONIE D'ABORD	0		0
25	PROBRUXSEL	0
25	VRIJHEID		0
25	N			0
26	BELG.UNIE	0		0
27	EGALITE	0
27	W+			0
28	PIRATE PARTY	0
Totaal aantal zetels		15	4	2
Nog te verdelen zetels		7	3	3

Verdeling restzetels

Om de overgebleven zetels (13) te verdelen, worden de stemcijfers van de partijen gebruikt over alle kiesarrondissementen heen, waarbij de lijstverbonden partijen hun stemmen kunnen samentellen. Om mee te doen aan de verdeling van de resterende zetels, moet een partij minstens 33% van een kiesdeler (zie hoger) behaald hebben. De volgende partijen doen dus nog mee:

Lijstnr	Partij	Stemcijfer	Reeds behaalde zetels
1	Vlaams Belang	72.255	1
4	Open Vld	105.654	2
5	PS	190.806	4
6	MR	241.333	5
8	cdH	96.655	1
9	CD&V	109.230	2
10	sp.a	94.865	2
11	N-VA	187.390	3
12	ecolo	103.833	1
13	GROEN!	56.091	0
22	Parti Populaire	32.604	0

Om de verdeling van de restzetels nu correct uit te voeren, moet vooreerst een tabel gemaakt worden waarbij het stemcijfer van elke partij gedeeld wordt door 1, 2, 3, 4 ... Op basis van de daaruit berekende coëfficiënten worden de resterende zetels berekend. Voor de partijen die reeds een of meerdere zetels hebben behaald, wordt er pas gedeeld vanaf het deeltal gelijk aan het aantal behaalde zetels + 1.

				deling door
Lijstnr	Partij	Stemcijfer	reeds behaalde zetels	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	Vlaams Belang	72.255	1	reeds behaald	36.127	24.085	18.063	14.451	12.042	10.322	9.031	8.028	7.225
4	Open Vld	105.654	2	reeds behaald	reeds behaald	35.218	26.413	21.130	17.609	15.093	13.206	11.739	10.565
5	PS	190.806	4	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	38.161	31.801	27.258	23.850	21.200	19.080
6	MR	241.333	5	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	40.222	34.476	30.166	26.814	24.133
8	cdH	96.655	1	reeds behaald	48.327	32.218	24.163	19.331	16.109	13.807	12.081	10.739	9.665
9	CD&V	109.230	2	reeds behaald	reeds behaald	36.410	27.307	21.846	18.205	15.604	13.653	12.136	10.923
10	sp.a	94.865	2	reeds behaald	reeds behaald	31.621	23.716	18.973	15.810	13.552	11.858	10.540	9.486
11	N-VA	187.390	3	reeds behaald	reeds behaald	reeds behaald	46.847	37.478	31.231	26.770	23.423	20.821	18.739
12	ecolo	103.833	1	reeds behaald	51.916	34.611	25.958	20.766	17.305	14.833	12.979	11.537	10.383
13	GROEN!	56.091	0	56.091	28.045	18.697	14.022	11.218	9.348	8.013	7.011	6.232	5.609
22	Parti Populaire	32.604	0	32.604	16.302	10.868	8.151	6.520	5.434	4.657	4.075	3.622	3.260

De quotiënten in de vorige tabel bereikt worden nu in een volgorde van groot naar klein geplaatst. De bijhorende partij krijgt deze zetel.

	Quotiënt	Partij
1	56.091	Groen!
2	51.916	Ecolo
3	48.327	cdH
4	46.847	N-VA
5	40.222	MR
6	38.161	PS
7	37.478	N-VA
8	36.410	CD&V
9	36.127	Vlaams Belang
10	35.218	Open Vld
11	34.611	Ecolo
12	34.476	MR
13	32.604	Parti Populaire

Als resultaat bekomt men dan het totaal aantal zetels per partij:

Zetelverdeling
Lijstnr	Partij	BHV	Leuven	Waals-Brabant	restzetels	Totaal
1	Vlaams Belang	1	0	0	1	2
4	Open Vld	1	1		1	3
5	PS	3		1	1	5
6	MR	4		1	2	7
8	cdH	1		0	1	2
9	CD&V	1	1		1	3
10	sp.a	1	1		0	2
11	N-VA	2	1		2	5
12	ecolo	1		0	2	3
13	GROEN!	0	0		1	1
22	Parti Populaire	0		0	1	1

Verdeling restzetels over kiesarrondissementen

De zetels zijn nu wel toegewezen aan een partij, ze moeten echter ook nog toegewezen worden aan het kiesarrondissement, zodat kan bepaald worden welke kandidaat de zetel toegewezen krijgt. Hiervoor wordt opnieuw een quotiënt berekend: van elk kiesarrondissement wordt opnieuw gedeeld door 1,2,3... Opnieuw worden de quotiënten pas berekend vanaf de deler die groter is dan het aantal reeds behaalde zetels in dit arrondissement.

			deling door
Brussel-Halle-Vilvoorde		stemcijfer	1	2	3	4	5	6
1	Vlaams Belang	41.917	behaald	20.958	13.972	10.479	8.383	6.986
4	Open Vld	59.840	behaald	29.920	19.946	14.960	11.968	9.973
5	PS	139.660	behaald	behaald	behaald	34.915	27.932	23.276
6	MR	159.912	behaald	behaald	behaald	behaald	31.982	26.652
8	cdH	67.324	behaald	33.662	22.441	16.831	13.464	11.220
9	CD&V	57.902	behaald	28.951	19.300	14.475	11.580	9.650
11	N-VA	101.991	behaald	behaald	33.997	25.497	20.398	16.998
12	ecolo	66.681	behaald	33.340	22.227	16.670	13.336	11.113
13	GROEN!	25.186	25.186	12.593	8.395	6.296	5.037	4.197
22	Parti Populaire	21.143	21.143	10.571	7.047	5.285	4.228	3.523

			deling door
Leuven		Stemcijfer	1	2	3
1	Vlaams Belang	30.338	30.338	15.169	10.112
4	Open Vld	45.814	behaald	22.907	15.271
9	CD&V	51.328	behaald	25.664	17.109
11	N-VA	85.399	behaald	42.699	28.466
13	GROEN!	30.905	30.905	15.452	10.301

			deling door
Waals-Brabant		Stemcijfer	1	2	3
5	PS	51.146	behaald	25.573	17.048
6	MR	81.421	behaald	40.710	27.140
8	cdH	29.331	29.331	14.665	9.777
12	ecolo	37.152	37.152	18.576	12.384
22	Parti Populaire	11.461	11.461	5.730	3.820

Om nu te zien welke restzetel in welk kiesarrondissement hoort, gebruikt men de volgorde waarin de restzetels toegekend zijn en kijkt men in welk arrondissement de partij het grootste quotiënt heeft (hierboven in vet aangeduid). Indien een partij een zetel zou toegekend moeten worden in een arrondissement waar de zetels reeds op zijn, krijgt de partij deze zetel in het andere arrondissement.

	Quotiënt	Partij	Waar gaat de zetel naartoe?
1	56.091	Groen!	grootste quotiënt in Leuven
2	51.916	Ecolo	grootste quotiënt in Waals-Brabant
3	48.327	cdH	grootste quotiënt in BHV
4	46.847	N-VA	grootste quotiënt in Leuven
5	40.222	MR	grootste quotiënt in Waals-Brabant
6	38.161	PS	grootste quotiënt in BHV
7	37.478	N-VA	tweede grootste quotiënt in BHV
8	36.410	CD&V	grootste quotiënt in BHV
9	36.127	Vlaams Belang	grootste quotiënt in Leuven
10	35.218	Open Vld	grootste quotiënt in BHV
11	34.611	Ecolo	tweede grootste quotiënt in BHV
12	34.476	MR	tweede grootste quotiënt in BHV
13	32.604	Parti Populaire	grootste quotiënt in BHV, maar daar geen zetels meer vrij.

Dit levert uiteindelijk na vele berekeningen de volgende zetelverdeling op:

Zetelverdeling
Lijstnr	Partij	BHV	Leuven	Waals-Brabant	Totaal
1	Vlaams Belang	1	1		2
4	Open Vld	2	1		3
5	PS	4		1	5
6	MR	5		2	7
8	cdH	2		0	2
9	CD&V	2	1		3
10	sp.a	1	1		2
11	N-VA	3	2		5
12	ecolo	2		1	3
13	GROEN!	0	1		1
22	Parti Populaire	0		1	1

Door het systeem van de apparentering krijgt de Parti Populaire, ondanks het feit dat deze meer stemmen haalt in Brussel dan in Waals-Brabant, toch in dit laatste kiesarrondissement een zetel.

Bibliografie

Steven Verbanck, "Apparentering zonder bokkenspringen? Het kan!", Tijdschrift voor bestuurswetenschappen en Publiekrecht (T.B.P.), 2012, p. 198

Referenties

Zie officiële site verkiezingen https://web.archive.org/web/20160304212314/http://verkiezingen.fgov.be/fileadmin/user_upload/Elections2011/nl/kiezer/kandidaten_lijsten/verbinding/AO21004_NL.CK.PDF

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Zie officiële site verkiezingen https://web.archive.org/web/20160304212314/http://verkiezingen.fgov.be/fileadmin/user_upload/Elections2011/nl/kiezer/kandidaten_lijsten/verbinding/AO21004_NL.CK.PDF