दक्षिण

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit दक्षिण (dákṣiṇa), from Proto-Indo-European *deḱs- (“right (side)”).

Pronunciation

IPA^(key): /d̪ək.ʃɪn/

Adjective

दक्षिण • (dakṣiṇ) (Urdu spelling دکشن‎)

Noun

दक्षिण • (dakṣiṇ) m (Urdu spelling دکشن‎)

right (side)
south

Marathi

दक्षिण दिशा

Etymology

Borrowed from Sanskrit दक्षिण (dákṣiṇa), from Proto-Indo-European *deḱs- (“right (side)”).

Adjective

दक्षिण • (dakṣiṇ)

southern

Noun

दक्षिण • (dakṣiṇ) f

south

References

Maxine Berntsen (1982-1983), “दक्षिण”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies

Nepali

Noun

दक्षिण • (dakṣiṇ), pronounced दच्छिन् (dacchin) or दक्खिन् (dakkhin) or दक्छिँड़् (dakchĩṛ)

south

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *dáṭṣinas, from Proto-Indo-Iranian *dáćšinas, from Proto-Indo-European *déḱs-i-no-s, from *deḱs- (“right (side)”). Cognate with Ancient Greek δεξιός (dexiós, “right”), Latin dexter (“right”), Avestan 𐬛𐬀𐬱𐬌𐬥𐬀‎ (dašina), Lithuanian dẽšinas, Serbo-Croatian дѐснӣ, Gothic 𐍄𐌰𐌹𐌷𐍃𐍅𐌰 (taihswa).

Alternative scripts

ᬤᬓ᭄ᬱᬶᬡ (Balinese script)
দক্ষিণ (Bengali script)
দক্ষিণ (Bengali script)
𑰟𑰎𑰿𑰬𑰰𑰜 (Bhaiksuki script)
𑀤𑀓𑁆𑀱𑀺𑀡 (Brahmi script)
𑌦𑌕𑍍𑌷𑌿𑌣 (Grantha script)
દક્ષિણ (Gujarati script)
ꦢꦏ꧀ꦰꦶꦟ (Javanese script)
ದಕ್ಷಿಣ (Kannada script)
ဒက္ၑိဏ (Burmese script)
ଦକ୍ଷିଣ (Oriya script)
ꢣꢒ꣄ꢰꢶꢠ (Saurashtra script)
𑆢𑆑𑇀𑆰𑆴𑆟 (Sharada script)
𑖟𑖎𑖿𑖬𑖰𑖜 (Siddham script)
దక్షిణ (Telugu script)
དཀྵིཎ (Tibetan script)
𑒠𑒏𑓂𑒭𑒱𑒝 (Tirhuta script)

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /d̪ɐ́k.ʂi.ɳɐ/
(Classical) IPA^(key): /ˈd̪ɐk.ʂi.ɳɐ/

Adjective

दक्षिण • (dákṣiṇa)

right (side)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda
southern
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda

Declension

Masculine a-stem declension of दक्षिण (dákṣiṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दक्षिणः dákṣiṇaḥ	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणाः / दक्षिणासः¹ dákṣiṇāḥ / dákṣiṇāsaḥ¹
Vocative	दक्षिण dákṣiṇa	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणाः / दक्षिणासः¹ dákṣiṇāḥ / dákṣiṇāsaḥ¹
Accusative	दक्षिणम् dákṣiṇam	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणान् dákṣiṇān
Instrumental	दक्षिणेन dákṣiṇena	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणैः / दक्षिणेभिः¹ dákṣiṇaiḥ / dákṣiṇebhiḥ¹
Dative	दक्षिणाय dákṣiṇāya	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Ablative	दक्षिणात् dákṣiṇāt	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Genitive	दक्षिणस्य dákṣiṇasya	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणानाम् dákṣiṇānām
Locative	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणेषु dákṣiṇeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दक्षिणा (dákṣiṇā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दक्षिणा dákṣiṇā	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणाः dákṣiṇāḥ
Vocative	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणाः dákṣiṇāḥ
Accusative	दक्षिणाम् dákṣiṇām	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणाः dákṣiṇāḥ
Instrumental	दक्षिणया / दक्षिणा¹ dákṣiṇayā / dákṣiṇā¹	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणाभिः dákṣiṇābhiḥ
Dative	दक्षिणायै dákṣiṇāyai	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणाभ्यः dákṣiṇābhyaḥ
Ablative	दक्षिणायाः dákṣiṇāyāḥ	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणाभ्यः dákṣiṇābhyaḥ
Genitive	दक्षिणायाः dákṣiṇāyāḥ	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणानाम् dákṣiṇānām
Locative	दक्षिणायाम् dákṣiṇāyām	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणासु dákṣiṇāsu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of दक्षिण (dákṣiṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दक्षिणम् dákṣiṇam	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणानि / दक्षिणा¹ dákṣiṇāni / dákṣiṇā¹
Vocative	दक्षिण dákṣiṇa	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणानि / दक्षिणा¹ dákṣiṇāni / dákṣiṇā¹
Accusative	दक्षिणम् dákṣiṇam	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणानि / दक्षिणा¹ dákṣiṇāni / dákṣiṇā¹
Instrumental	दक्षिणेन dákṣiṇena	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणैः / दक्षिणेभिः¹ dákṣiṇaiḥ / dákṣiṇebhiḥ¹
Dative	दक्षिणाय dákṣiṇāya	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Ablative	दक्षिणात् dákṣiṇāt	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Genitive	दक्षिणस्य dákṣiṇasya	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणानाम् dákṣiṇānām
Locative	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणेषु dákṣiṇeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

दक्षिण • (dákṣiṇa) m

right (side)
south

Declension

Masculine a-stem declension of दक्षिण (dákṣiṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दक्षिणः dákṣiṇaḥ	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणाः / दक्षिणासः¹ dákṣiṇāḥ / dákṣiṇāsaḥ¹
Vocative	दक्षिण dákṣiṇa	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणाः / दक्षिणासः¹ dákṣiṇāḥ / dákṣiṇāsaḥ¹
Accusative	दक्षिणम् dákṣiṇam	दक्षिणौ dákṣiṇau	दक्षिणान् dákṣiṇān
Instrumental	दक्षिणेन dákṣiṇena	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणैः / दक्षिणेभिः¹ dákṣiṇaiḥ / dákṣiṇebhiḥ¹
Dative	दक्षिणाय dákṣiṇāya	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Ablative	दक्षिणात् dákṣiṇāt	दक्षिणाभ्याम् dákṣiṇābhyām	दक्षिणेभ्यः dákṣiṇebhyaḥ
Genitive	दक्षिणस्य dákṣiṇasya	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणानाम् dákṣiṇānām
Locative	दक्षिणे dákṣiṇe	दक्षिणयोः dákṣiṇayoḥ	दक्षिणेषु dákṣiṇeṣu
Notes	¹Vedic

Borrowed terms

→ Hindi: दक्षिण (dakṣiṇ)
→ Gujarati: દક્ષિણ (dakṣiṇ)
→ Javanese: ꦢꦏ꧀ꦱꦶꦤ (daksina)
→ Kannada: ದಕ್ಷಿಣ (dakṣiṇa)
→ Marathi: दक्षिण (dakṣiṇ)
→ Nepali: दक्षिण (dakṣiṇ)
→ Oriya: ଦକ୍ଷିଣ (dôkṣiṇô)
→ Telugu: దక్షిణము (dakṣiṇamu)

Descendants

Dardic: *dác̣hina
- Dameli: [script needed] (dac̣hani)
- Kashmiri: [script needed] (dachyunu)
- Kohistani Shina: [script needed] (daṣuṇu)
- Northeast Pashayi: [Term?] (dōčin)
- Phalura: [script needed] (dec̣hiṇi)
- Shina: [script needed] (dăc̣hiṇu)
Helu:
- Dhivehi: ދެކުނު‎ (dekunu)
- Sinhalese: දකුණු (dakuṇu)
Magadhi Prakrit: 𑀤𑀓𑁆𑀔𑀺𑀡 (dakkhiṇa)
- Assamese: দক্ষিণ (dokhin)
- Bengali: দক্ষিণ (dôkkhiṇ)
- Bihari:
  - Bhojpuri: दखिन (dakhin)
Maharastri Prakrit: 𑀤𑀓𑁆𑀔𑀺𑀡 (dakkhiṇa)
- Marathi: डाखीण (ḍākhīṇ, “south wind”)
Pali: dakkhiṇa
Sauraseni Prakrit: 𑀤𑀓𑁆𑀔𑀺𑀡 (dakkhiṇa)
- Garhwali: दक्खिन (dakkhin)
- Gujarati: દખણ (dakhaṇ)
- Hindustani:
  Hindi: दक्खिन (dakkhin)
- Nepali: दक्खिन (dakkhin)
- Punjabi: ਦੱਖਣ (dakhṇ)
- Sindhi: डखिणु (ḍakhiṇu)

References

Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “dákṣiṇa (6119)”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.