քաղեմ
Old Armenian
Etymology
The root is քաղ- (kʿał-), inherited from Proto-Indo-European *kʷl̥-. Related to ցելում (cʿelum).
Verb
քաղեմ • (kʿałem) (aorist indicative քաղեցի)
- to pick, to pluck up, to take away; to draw, to extract
- սկսաւ ոգի նորա քաղիլ ի նմանէ ― sksaw ogi nora kʿałil i nmanē ― he began to faint away
- լոյս իմ քաղի ― loys im kʿałi ― my life is consuming
- քաղել զոգիս, զշունչ ուրուք ― kʿałel zogis, zšunčʿ urukʿ ― to keep in suspense, to amuse, to keep at bay
- քաղել բանս ի բերանոյ ուրուք ― kʿałel bans i beranoy urukʿ ― to catch something out of one's mouth; (figuratively) to get, to obtain his secret surreptitiously
- to gather, to gather together, to collect, to assemble, to amass
- to construct a building tapering from bottom to top
Conjugation
active
| infinitive | քաղել (kʿałel) | participle | քաղեցեալ, քաղեալ (kʿałecʿeal, kʿałeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քաղեց- (kʿałecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քաղեմ (kʿałem) | քաղես (kʿałes) | քաղէ (kʿałē) | քաղեմք (kʿałemkʿ) | քաղէք (kʿałēkʿ) | քաղեն (kʿałen) | |
| imperfect | քաղէի, քաղեի* (kʿałēi, kʿałei*) | քաղէիր, քաղեիր* (kʿałēir, kʿałeir*) | քաղէր (kʿałēr) | քաղէաք, քաղեաք* (kʿałēakʿ, kʿałeakʿ*) | քաղէիք, քաղեիք* (kʿałēikʿ, kʿałeikʿ*) | քաղէին, քաղեին* (kʿałēin, kʿałein*) | |
| aorist | քաղեցի (kʿałecʿi) | քաղեցեր (kʿałecʿer) | քաղեաց (kʿałeacʿ) | քաղեցաք (kʿałecʿakʿ) | քաղեցէք, քաղեցիք (kʿałecʿēkʿ, kʿałecʿikʿ) | քաղեցին (kʿałecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քաղիցեմ (kʿałicʿem) | քաղիցես (kʿałicʿes) | քաղիցէ (kʿałicʿē) | քաղիցեմք (kʿałicʿemkʿ) | քաղիցէք (kʿałicʿēkʿ) | քաղիցեն (kʿałicʿen) | |
| aorist | քաղեցից (kʿałecʿicʿ) | քաղեսցես (kʿałescʿes) | քաղեսցէ (kʿałescʿē) | քաղեսցուք (kʿałescʿukʿ) | քաղեսջիք (kʿałesǰikʿ) | քաղեսցեն (kʿałescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քաղեա՛ (kʿałeá) | — | — | քաղեցէ՛ք (kʿałecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | քաղեսջի՛ր (kʿałesǰír) | — | — | քաղեսջի՛ք (kʿałesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քաղեր (mí kʿałer) | — | — | մի՛ քաղէք (mí kʿałēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | քաղել, քաղիլ* (kʿałel, kʿałil*) | participle | քաղեցեալ, քաղեալ (kʿałecʿeal, kʿałeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քաղեց- (kʿałecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քաղիմ (kʿałim) | քաղիս (kʿałis) | քաղի (kʿałi) | քաղիմք (kʿałimkʿ) | քաղիք (kʿałikʿ) | քաղին (kʿałin) | |
| imperfect | քաղէի (kʿałēi) | քաղէիր (kʿałēir) | քաղէր, քաղիւր (kʿałēr, kʿałiwr) | քաղէաք (kʿałēakʿ) | քաղէիք (kʿałēikʿ) | քաղէին (kʿałēin) | |
| aorist | քաղեցայ (kʿałecʿay) | քաղեցար (kʿałecʿar) | քաղեցաւ (kʿałecʿaw) | քաղեցաք (kʿałecʿakʿ) | քաղեցայք (kʿałecʿaykʿ) | քաղեցան (kʿałecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քաղիցիմ (kʿałicʿim) | քաղիցիս (kʿałicʿis) | քաղիցի (kʿałicʿi) | քաղիցիմք (kʿałicʿimkʿ) | քաղիցիք (kʿałicʿikʿ) | քաղիցին (kʿałicʿin) | |
| aorist | քաղեցայց (kʿałecʿaycʿ) | քաղեսցիս (kʿałescʿis) | քաղեսցի (kʿałescʿi) | քաղեսցուք (kʿałescʿukʿ) | քաղեսջիք (kʿałesǰikʿ) | քաղեսցին (kʿałescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քաղեա՛ց (kʿałeácʿ) | — | — | քաղեցարո՛ւք (kʿałecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | քաղեսջի՛ր (kʿałesǰír) | — | — | քաղեսջի՛ք (kʿałesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քաղիր (mí kʿałir) | — | — | մի՛ քաղիք (mí kʿałikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- արտաքաղեմ (artakʿałem)
- բանաքաղ (banakʿał)
- գաղտակրաքաղ (gałtakrakʿał)
- զինաքաղ (zinakʿał)
- զօշաքաղ (zōšakʿał)
- զօշաքաղեմ (zōšakʿałem)
- զօշաքաղութիւն (zōšakʿałutʿiwn)
- խորշաքաղ (xoršakʿał)
- ծաղկաքաղ (całkakʿał)
- ծայրաքաղ (cayrakʿał)
- ծայրաքաղութիւն (cayrakʿałutʿiwn)
- կրկտաքաղ (krktakʿał)
- հասկաքաղ (haskakʿał)
- հատաքաղ (hatakʿał)
- ձկնաքաղ (jknakʿał)
- ճռաքաղ (čṙakʿał)
- ճռաքաղեմ (čṙakʿałem)
- ճռաքաղութիւն (čṙakʿałutʿiwn)
- մեղուաքաղ (mełuakʿał)
- մրգաքաղեմ (mrgakʿałem)
- նիզակաքաղ (nizakakʿał)
- ոսկեքաղ (oskekʿał)
- ոսկեքաղոց (oskekʿałocʿ)
- պատառաքաղ (pataṙakʿał)
- պտղաքաղ (ptłakʿał)
- պտղաքաղեմ (ptłakʿałem)
- սաղմոսաքաղ (sałmosakʿał)
- սերմանաքաղ (sermanakʿał)
- սերմնաքաղ (sermnakʿał)
- վիշապաքաղ (višapakʿał)
- փայտաքաղ (pʿaytakʿał)
- փշաքաղ (pʿšakʿał)
- քաղ (kʿał)
- քաղածոյ (kʿałacoy)
- քաղածու (kʿałacu)
- քաղահան (kʿałahan)
- քաղահեղձոյց (kʿałahełjoycʿ)
- քաղհանեմ (kʿałhanem)
- քաղոց (kʿałocʿ)
- քաղուածոյք (kʿałuacoykʿ)
- քաղումն (kʿałumn)
- քարաքաղ (kʿarakʿał)
Descendants
- Armenian: քաղել (kʿałel)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “քաղեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “քաղեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “քաղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from
Wiktionary.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.