Zwartwerken

Zwartwerken ('zwarte economie') is het tegen betaling verrichten van arbeidsactiviteiten waarbij noch de werkgever noch de werknemer belasting en sociale zekerheidspremies afdragen.

Loon waarover geen loonheffing is ingehouden wordt zwart loon genoemd. Vaak is hier sprake van loonbelastingfraude. De werknemers krijgen loon betaald zonder dat de werkgever de overheid daarover in kennis stelt.

Dit kan gebeuren met medeweten van de werknemer. De werkgever kan hen zwart loon bieden dat hoger is dan het nettoloon dat ze anders zouden verdienen. Het komt echter ook voor dat de werkgever doet alsof het loon gewoon "wit" is. De loonbelasting verdwijnt dan in de zak van de werkgever. Het gaat dan vaak om zeer grote bedragen.

Een andere reden voor het niet afdragen van loonheffingen kan zijn dat de werknemer illegaal, d.i. zonder arbeidsvergunning, in het land verblijft. Uiteraard kan de werkgever dan geen melding maken van de loonbetaling, aangezien hij de werknemer zou verliezen door uitzetting en zelf beboet zou worden.

Omdat geen sociale premies worden ingehouden, worden geen rechten opgebouwd uit sociale verzekeringen. Mocht een werknemer wat overkomen of ziek worden, dan is er dus geen inkomensbescherming. Er wordt ook geen pensioen opgebouwd.

In Nederland betaalt ongeveer 75% van de 1,2 miljoen huishoudens met een werkster deze "zwart" uit. De prijs blijkt volgens onderzoek de voornaamste reden om te kiezen voor een "zwarte" (huishoudelijke) hulp of klusjesman. Een zwart betaalde huishoudelijke hulp kost gemiddeld twaalf euro per uur, de normale prijs bedraagt zo’n twintig euro per uur.

Aanvullend pleegt de zwartwerkende werknemer vaak fraude bij de aangifte inkomstenbelasting, of door het nalaten van die aangifte. Als hij een uitkering ontvangt waarbij het werken en/of het loon van belang is en hij geeft dit wel op bij de uitkeringsinstantie dan is er sprake van witte fraude. Als hij ook uitkeringsfraude pleegt is er sprake van zwarte fraude. Een andere vorm van witte fraude is dat hij wit werkt maar dat niet opgeeft bij de uitkeringsinstantie.

In België blijkt het systeem van dienstencheques het zwartwerk te helpen terugdringen.