Zevenjarige Oorlog (1756-1763)

De Zevenjarige Oorlog is de verzamelnaam van enkele oorlogen gestreden tussen 1756 en 1763 in Europa en zijn kolonies. Pruisen kon ternauwernood standhouden tegen onder meer Oostenrijk, dat Silezië wilde heroveren. Oostenrijks bondgenoten Frankrijk en Spanje werden verslagen en moesten ten gevolge van de Vrede van Parijs enkele kolonies afstaan aan Groot-Brittannië.

Zevenjarige Oorlog
Derde Slag bij Kolberg
Datum1756–1763
LocatieEuropa, Afrika, India, Noord-Amerika, Filipijnen
ResultaatVerdrag van Parijs
Vrede van Hubertusburg
Strijdende partijen
Pruisen
Groot-Brittannië
Hannover
Portugal
Brunswijk
Hessen-Kassel		 Oostenrijk
Frankrijk
Spanje
Rusland
Zweden
Saksen
Napels
Leiders en commandanten
Frederik II
George II later George III		 Lodewijk XV
Karel van Lorreinen
Elisabeth
Frederik Augustus van Saksen en Polen
Verliezen
Pruisen: 180.000
Groot-Brittannië: 20.000		 Heilige Roomse Rijk: 125.000-145.000
Frankrijk:168.000
Rusland: 138.000
Spanje: 3.000[1]

Beginfase

Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog had Pruisen het grootste deel van Silezië ingenomen (eerste twee Silezische Oorlogen). Oostenrijk wilde dit ongedaan maken en vernieuwde het bondgenootschap met Rusland. Groot-Brittannië schaarde zich voorheen aan de kant van Oostenrijk, maar George II van Groot-Brittannië was tevens keurvorst van Hannover en meende dat dit enkel veilig bleef door vrede te sluiten met Pruisen (Verdrag van Westminster). De landen Groot-Brittannië, Hannover en Pruisen vormden samen "de Geallieerden".

Groot-Brittannië was al sinds 1754 verwikkeld in de Franse en Indiaanse Oorlog, wat ertoe leidde dat Frankrijk uit het kamp van de Geallieerden stapte. Het sloot zich daarentegen aan bij erfvijand Oostenrijk. De radicale wisseling van onder meer Groot-Brittanniës en Frankrijks bondgenootschappen staat bekend als de renversement des alliances. In 1756 werd de oorlog in Europa geopend met de Slag bij Minorca, waarin een Franse vloot de Engelse vloot versloeg.

Europa

In Europa omvatte de Zevenjarige Oorlog de Derde Silezische Oorlog. De Pruisische koning Frederik de Grote begon een succesvol offensief tegen Saksen. Het Saksische leger capituleerde te Pirna. Hierna was Saksen de facto Pruisisch. De Pruisische troepen trokken Bohemen binnen en sloegen na de gewonnen Slag bij Praag ook het beleg om Praag. Dit beleg werd vroegtijdig afgebroken om een Oostenrijks-Frans leger te trotseren. Dat werd verslagen in de Slag bij Roßbach en de Slag bij Leuthen, eind 1757. Frankrijk zou zijn troepen in het vervolg van de oorlog niet meer diep in Duitsland sturen.

Hierna bereikten Russische troepen de streek. Nu werd Pruisen in het defensief gedwongen. In de Slag bij Kunersdorf (1759) verpletterden Oostenrijks-Russische troepen de Pruisen. Pruisen won nog de Slag bij Torgau (1760), maar was uitgeput. Het koninkrijk was de ondergang nabij, koning Frederik werd geplaagd door zelfmoordgedachten.

Dan geschiedde het Mirakel des Hauses Brandenburg: tsarina Elisabeth stierf, waardoor Peter III tsaar werd. Deze was geboren in Duitsland en bewonderde Frederik II. Hij sloot niet alleen vrede met Pruisen, maar besloot het ook te helpen. Peter III werd spoedig hierna vermoord, maar voor Pruisen veranderde niets. Peters vrouw Catharina II was weliswaar minder Pruisischgezind en liet de alliantie dan ook ontbinden, maar omdat ze geen nieuwe oorlog wenste, liet ze Pruisen verder ongemoeid.

Buiten Europa
Silezische oorlogen

Groot-Brittannië en Frankrijk bestreden elkaar ook buiten Europa. Dit is de reden dat soms naar de Zevenjarige Oorlog verwezen wordt als de "echte Eerste Wereldoorlog".[2] Door de nederlagen van Frankrijk in Europa verloor Frankrijk ook de bovenhand in Noord-Amerika en India. Met de Britse verovering van Bengalen begon de opbouw van Brits-Indië. In 1762 namen de Britten daarenboven de Spaanse havensteden Havana en Manilla in.

Veldslagen

Bronnen
  • (de) Füssel, Marian Der Siebenjährige Krieg. Ein Weltkrieg im 18. Jahrhundert. München: Beck. (2010) ISBN 978-3-406-60695-3.
Zie de categorie Seven Years' War van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.