Workaholisme

Workaholisme is de onbedwingbare neiging om hard te werken en, als men niet werkt, veel aan het werk te denken. De persoon in kwestie hoeft niet per se problemen te hebben met zijn of haar verslaving, maar diens omgeving heeft dat vaak wel.

De term workaholic (of "werkverslaafde") werd volgens velen voor het eerst gebruikt door Wayne E. Oates, een Amerikaanse dominee, die de term in 1968 in een artikel in het vaktijdschrift Pastoral Psychology gebruikte om zijn eigen verhouding tot zijn werk te duiden. Zijn boek Confessions of a workaholic werd in 1971 een groot succes. Toch werd het fenomeen al eerder benoemd. Zo sprak de Franse schrijver Gustave Flaubert bijvoorbeeld al in 1852 van zijn "bezeten, geperverteerde liefde" om te werken. In zijn pamflet Das Recht auf Faulheit (1883) bestempelde de Duitse anarchist Paul Lafargue (de schoonzoon van Karl Marx) "Arbeitssucht" als de oorzaak van de "Erschöpfung der Individuen und ihrer Nachkommenschaft". De Hongaarse psychiater Sándor Ferenczi, een volgeling van Sigmund Freud, beschreef in 1919 de zondagsneurose: het verschijnsel dat gezonde mensen op zondag -- destijds voor werkenden de wekelijkse rustdag -- mentale en fysieke onrust ervoeren, uit angst dat het ontbreken van hun normale, drukke routines ertoe zou leiden dat zij hun impulsen niet meer zouden kunnen onderdrukken.

Tegenwoordig wordt de term vaak gebruikt om iemand aan te duiden die veel tijd besteedt aan zijn of haar werk. Omdat er veel redenen kunnen zijn om veel tijd aan het werk te besteden (bijvoorbeeld omdat men een zelfstandig ondernemer is of omdat het toevallig druk is op het werk), is het juister deze omschrijving uit te breiden met de eis dat het harde werken een dwangmatig-compulsief karakter moet hebben (men kan niet anders), alsmede dat men harder werkt dan anderen in een vergelijkbare baan.

Workaholisme hangt vaak samen met een zekere neiging tot perfectionisme en neuroticisme, en heeft daarmee mogelijk een basis in de persoonlijkheid van de werkverslaafde. Werkverslaving kan samengaan met een verstoord gezinsleven (men heeft immers tijd, zin noch energie om zich met de partner of de kinderen te bemoeien), al is tot op heden niet aangetoond dat workaholics vaker bij een scheiding betrokken zijn dan anderen. Workaholisme kan een brede variëteit aan negatieve gevolgen met zich meebrengen, van lichamelijke en psychische klachten (zoals burn-out) tot Karoshi (de Japanse term voor "dood door overwerk"). Een vragenlijst om werkverslaving te meten is ontwikkeld door de Nederlandse wetenschappers Schaufeli en Taris.