Weten

Het "absolute weten" is een term uit Hegels Phänomenologie des Geistes.

Ervaring is kennis hebben van de gebruikelijke gang van zaken, verkregen door observatie en betrokkenheid bij bepaalde processen of toestanden. Ervaring is een vorm van kennis of inzicht, die door ondervinding geleerd wordt. Kennis wordt hierbij wel gezien als geheel van theorie en ervaring. De term heeft een speciale betekenis in relatie tot de wetenschap. Vaak wordt daar de eis gesteld dat deze zich moet beperken tot de in de ervaring waarneembare verschijnselen. Bedoeld wordt dan ook de verschijnselen, die herleidbaar dienen te zijn tot zintuiglijke gewaarwordingen.[2]

Weten en geloven, in de betekenis van overtuiging en vertrouwen, gaan vaak samen, en staan niet in tegenstelling tot elkaar. Geloven en weten in de betekenis van een wetenschappelijk bewezen waarheid of onwaarheid staan echter vaker tegenover elkaar. Als een feit bewezen is, bijvoorbeeld "de wereld is rond", dan is het moeilijk in het tegendeel ervan te geloven.

Wanneer men denkt dat men iets weet is er vaak ook een element van overtuiging of geloven aanwezig, dat men echter soms niet graag wil erkennen. Men is soms geneigd de eigen meningen zo objectief mogelijk te willen zien, waarbij het aanwezig zijn van geloof of vertrouwen in de eigen mening het objectieve karakter ervan vermindert, en daarom onwenselijk is. Het spreekt voor zich dat iemand ergens in kan geloven zonder dat er voor dit geloof (wetenschappelijk) bewijs bestaat, net als dat men kan denken iets te weten, maar het desondanks toch fout heeft.

In juridische zaken is er een "recht om te weten". Hiermee bedoelt men vaak dat een persoon recht heeft geïnformeerd te worden over een bepaalde toestand waarin hij of zij is betrokken. Dit recht heeft vaak betrekking op het recht op inzicht in de gegevens, die hierover door andere betrokkenen zijn vastgelegd.

In de organisatie is het "recht om mee te weten" onderdeel van de medezeggenschap. Dit worden weleens verdeeld in het meeweten, meedenken en meepraten en meebeslissen.

In de wetenschap en techniek wordt weleens gesteld "door meten tot weten" (opschrift van het koudelaboratorium van Heike Kamerlingh Onnes). Hiermee bedoelt men dat men door het verrichten van kwantitatieve metingen een stap op weg naar begrip en weten zet. Maar een duidelijk beeld krijgt men pas na correctie en interpretatie van de metingen aan de hand van een theorie, dus meten is nog niet weten.

De wijze zal heersen over de sterren

Er kan sprake zijn van schijnweten, als de kennis in ons bewustzijn verandert door manipulatie van binnenuit of van buitenaf. Een voorbeeld hiervan is dat mensen die in de omgeving van een druk kruispunt woonden, ervan overtuigd waren dat ze een bepaald ongeluk hadden gezien, terwijl dat niet het geval was. Zij hadden zich uit de verhalen over het ongeval een levendig beeld gevormd.

Wetenschap is zowel de systematisch geordende en verifieerbare menselijke kennis, het daarmee verbonden proces van kennisverwerving als de gemeenschap waarin deze kennis wordt vergaard.[1]

Wijsheid of "levenswijsheid" is de kunst om in alle levensomstandigheden juist te oordelen en te handelen. De betekenis is dus praktisch of moreel. In de beschrijving van (levens)wijze mensen - zie artikel Zeven Wijzen - komt een zekere stereotypie naar voren. Het zijn meestal mensen die volledig geleefd hebben: zij hebben fouten gemaakt, maar hebben daarvan geleerd.