Wet medezeggenschap op scholen

Vijf jaar na de invoering van de WMS is de wet geëvalueerd. Uit het daaruit volgende onderzoeksrapport[1] kwam naar voren dat de wet goed werkt, maar er kwamen wel vier aandachtsgebieden naar voren:

• Bestuurders hielden zich niet altijd aan de wettelijke verplichtingen
• Bezetting in de raad is niet altijd voldoende
• Medezeggenschapsraden moeten verder geprofessionaliseerd worden
• Er moet beter contact zijn tussen de MR en zijn achterban

In 2014 werd besloten om medezeggenschap op scholen verder te versterken. In de projectgroep nemen sindsdien verschillende organisaties deel, zoals de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO), de Algemene Onderwijsbond (AOb), de CNV Onderwijs, de VO-Raad en het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS). Deze groep stelde vervolgens het advies 'Goede medezeggenschap' op[2], waarin 21 gedragsankers werden genoemd waarmee medezeggenschap beter zou kunnen functioneren.

Na de evaluatie van de WMS werden er verschillende acties ondernomen om de rol van de MR op scholen te versterken. De meest prominente is de invoering van de Wet versterking bestuurskracht in 2017.[3] In deze wet wordt geregeld dat:

• Bestuurders voortaan benoemd worden op basis van vooraf kenbare profielen
• De rol van de medezeggenschap versterkt wordt via de Wet medezeggenschap op scholen
• De bevoegdheden van de Landelijke Commissie Geschillen WMS worden uitgebreid
• De rol van de Ondernemingskamer wordt veranderd

De MR bestaat altijd uit een even aantal leden. In het primair onderwijs bestaat de helft van de leden van de MR uit personeel en de andere helft uit ouders. In het voortgezet onderwijs is dit verdeeld onder personeel enerzijds en ouders en leerlingen anderzijds. De leden van de MR worden gekozen door de achterbannen van de geledingen, waarbij zowel actief kiesrecht als passief kiesrecht geldt. Het bevoegd gezag is uitgesloten van deelname aan verkiezingen.

Er zijn een aantal verschillende verschillende raden van medezeggenschap die in de WMS zijn vastgelegd. Zo is er naast de medezeggenschapsraad (MR - voor één school) ook de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (GMR - voor een bestuur met meerdere scholen) en de deelraad (DR - voor één locatie van één school). Daarnaast bestaat er voor samenwerkingsverbanden de ondersteuningsplanraad (OPR) en is het mogelijk een bovenbestuurlijke medezeggenschapsraad (BMR) of een themaraad (TR) in te stellen. Ook de groepsmedezeggenschapsraad (GR) wordt in de wet genoemd.

De medezeggenschapsraad heeft totaal een vijftal verschillende rechten:

• Het recht op overleg, wat inhoudt dat de MR recht heeft om te overleggen met het bevoegd gezag (bestuur of directie) en het toezichthoudend orgaan (raad van toezicht)
• Informatierecht, wat inhoudt dat de MR een aantal documenten dient te ontvangen van het bevoegd gezag, zoals de begroting en het jaarverslag van de school (artikel 8 WMS)
• Adviesrecht, wat inhoudt dat het bevoegd gezag verplicht is de MR een aantal zaken voor te leggen ter advisering (artikel 11, 11a en 17 WMS)
• Instemmingsrecht. wat inhoudt dat het bevoegd gezag verplicht is de MR een aantal zaken voor te leggen ter instemming (artikel 10, 12, 13, 14, 14a en 16 WMS)
• Initiatiefrecht, wat inhoudt dat het de MR vrijstaat om alle voor de school of scholengroep relevante onderwerpen ter vergadering te agenderen.

De wet regelt ook de organisatie van de medezeggenschap op school. Zo is het elke MR verplicht een medezeggenschapsreglement te hebben, wat in samenspraak met het bevoegd gezag wordt vastgesteld. Hierin wordt bijvoorbeeld in opgenomen wat de zittingsduur is van de leden van de MR en de wijze waarop verkiezingen worden georganiseerd. Het medezeggenschapsstatuut regelt de samenstelling van de GMR en de verschillende MR'en binnen een stichting, maar ook op welke wijze invulling wordt gegeven aan de faciliteiten zoals aangegeven in artikel 28 van de WMS.

In de wet wordt ook geregeld dat MR'en gefaciliteerd worden voor hun werkzaamheden. Dit kan door middel van vrije tijd voor personeel (artikel 28 lid 3 WMS), een vergoeding voor ouders (artikel 28 lid 4 WMS), het vergoeden van alle redelijkerwijs noodzakelijke kosten (artikel 28 lid 2 WMS)

De wet regelt ook wat te doen als er een geschil is tussen het bevoegd gezag en de MR. Deze geschillen kunnen bijvoorbeeld gaat over de instemmingsbevoegdheid van de MR of de inhoud van het medezeggenschapsstatuut. De grootste organisatie voor het beslechten van dergelijke verschillen is de Landelijke Commissie voor Geschillen WMS (LCG WMS)[5]. Deze stichting verzorgt bijna alle geschillencommissies en geeft informatie over geschillen, klachten en mediation in het onderwijs. De Stichting Onderwijsgeschillen is een onafhankelijke organisatie.