Weitouhua

Weitouhua of Wai T'auw Waa is het dialect van de Wai t'auw. Dit Kantonese volk woont in de New Territories en Pinghu in de stadsprefectuur Shenzhen. Buiten deze gebieden, waar ze oorspronkelijk woonden, wonen nu ook vele Wai t'auw in Engeland en Nederland. Daardoor wordt ook buiten hun jiaxiang Weitouhua gesproken, hoewel de tweede en derde generatie Wai t'auw steeds minder het Weitouhua kunnen verstaan en spreken. Zij gebruiken eerder een mengelmoes van Standaardkantonees en Nederlands of Engels. Weitouhua is een bedreigde taal en er wordt voorspeld dat zij over vijftig jaar niet meer bestaat.[1]

Weitouhua
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd 围头话
Traditioneel 圍頭話
Pinyin Wéitóuhuà
Jyutping (Standaardkantonees) wai4 tau4 waa2
Standaardkantonees Wai T'auw Wǎa
HK-romanisatie (Standaardkantonees) Wai Tau Wah
Yale (Standaardkantonees) wai4 tau4 waa2
Weitouhua Wai T'auw Wěh / wäi4 täu4 wa6
Hongkong-Hakka wui2 teu2 / vui2 tiu2 va6
Meixianhua wui2 teu2
Letterlijke vertaling ommuurde (dorp) taal

Het dialect lijkt een beetje op het Dongguanhua en Dapenghua. Het Standaardkantonees lijkt niet zo erg op Weitouhua, maar is wel verstaanbaar voor Wai t'auw.

Steeds minder mensen spreken Weitouhua. Dat komt voornamelijk doordat steeds minder jongeren het van hun ouders leren en het Standaardkantonees en Hongkong-Kantonees steeds meer de plaats inneemt in het dagelijkse leven van de Wai t'auw. Ook de populariteit van dit dialect is laag, omdat men meestal voor plattelander wordt gezien in stadsgebieden van Hongkong.[2] De Association for Conservation of Hong Kong Indigenous Languages is een organisatie die zich inzet op het behoud van Weitouhua en Hongkong-Hakka.[3]

Weitouhua wordt meestal geromaniseerd door een vorm van jyutping of door Internationaal Fonetisch Alfabet.

Populaire cultuur

In Hongkong worden films en series soms gemaakt op het platteland. Om het plattelandsgevoel op te krikken, praten sommige personages dialecten van autochtone Hongkongers. Hierbij worden de dialecten Weitouhua, Hongkong-Hakka en Helaohua bedoeld. Voorbeelden waar Weitouhua wordt gesproken zijn Now You See Love, Now You Don't (我爱扭纹柴)[4][5] en de TVB-serie A Watchdog's Tale.

Weitouhua alfabet beginklanken

Let op: aa, aai, ou, oi en on zijn ook een klank, zonder beginklank.

b
[/p/]?
巴		 p
[/pʰ/]?
怕		 m
[/m/]?
媽		 f
[/f/]?
花
d
[/t/]?
打		 t
[/tʰ/]?
他		 n
[/n/]?
那		 l
[/l/]?
啦
g
[/k/]?
家		 k
[/kʰ/]?
卡		 ng
[/ŋ/]?
牙		 h
[/h/]?
蝦
gw
[/kʷ/]?
瓜		 kw
[/kʷʰ/]?
誇		 w
[/w/]?
蛙		  
z
[/ts/]?
渣		 c
[/tsʰ/]?
叉		 s
[/s/]?
沙		 y
[/j/]?
也

Weitouhua alfabet eindklanken
a
[/aː/]?
沙		 ai
[/aːi/]?
徙		 au
[/aːu/]?
梢		 am
[/aːm/]?
三		   æng
[/æːŋ/]?
坑		 ap
[/aːp/]?
圾		   æk
[/æːk/]?
客
  äi
[/ɐi/]?
西		 äu
[/ɐu/]?
收		 äm
[/ɐm/]?
心		   äng
[/ɐŋ/]?
笙		 äp
[/ɐp/]?
濕		   äk
[/ɐk/]?
塞
e
[/ɛː/]?
些		   eu
[/ɛːu/]?
掉		 em
[/ɛːm/]?
舐		   eng
[/ɛːŋ/]?
鄭		 ep
[/ɛːp/]?
夾		   ek
[/ɛːk/]?
石
i
[/iː/]?
詩		   iu
[/iːu/]?
消		 im
[/iːm/]?
閃		   ing
[/ɪŋ/]?
星		 ip
[/iːp/]?
攝		   ik
[/ɪk/]?
識
o
[/ɔː/]?
疏		 oi
[/ɔːi/]?
開		 ou
[/ou/]?
蘇		     ong
[/ɔːŋ/]?
桑		     ok
[/ɔːk/]?
索
u
[/uː/]?
夫		 ui
[/uːi/]?
灰		       ung
[/ʊŋ/]?
鬆		     uk
[/ʊk/]?
叔
ö
[/œː/]?
鋸		         öng
[/œːŋ/]?
商		     ök
[/œːk/]?
削
                 
ü
[/yː/]?
書		         üng
[/yːŋ/]?
孫		     ük
[/yːk/]?
雪
      m
[/m̩/]?
唔		   ng
[/ŋ̩/]?
吳		      

Tonen

De verschillende tonen in het Weitouhua worden weergeven door cijfers. Voor mensen die Standaardkantonees kennen, is er een ezelsbruggetje om de tonen te onthouden.

  • toon 1 komt overeen met de toon in het cijfer één en zeven, in het Jyutping jat1 en cat1
  • toon 2 komt overeen met de toon in het cijfer negen, in het Jyutping gau2
  • toon 3 komt overeen met de toon in het cijfer vier en acht, in het Jyutping sei3 en baat3
  • toon 4 komt overeen met de toon in het cijfer nul, in het Jyutping ling4
  • toon 5 komt overeen met de toon in het cijfer vijf, in het Jyutping ng5
  • toon 6 komt overeen met de toon in het cijfer twee en zes, in het Jyutping ji6 en luk6
  • toon 7, zie toon 1
  • toon 8, zie toon 3
  • toon 9, zie toon 6
Toonnaam Yīn Píng
(陰平)		Yīn Shàng
(陰上)		Yīn Qù
(陰去)		 Yáng Píng
(陽平)		Yáng Shàng
(陽上)		Yáng Qù
(陽去)		 Yīn Rù
(陰入)		Zhōng Rù
(中入)		Yáng Rù
(陽入)
Toon(nummer) 123 456 1 (7)3 (8)6 (9)
Toonnaam in Nederlands hoogmidden rijzendmidden laag vallendlaag rijzendlaag hoogwordendmiddenwordendlaagwordend
Tooncontour 55 / 533533 21 / 111322 532

Weitouhua

Het Weitouhua dat de Waitau spreken is verwant met het Standaardkantonees en het Dapenghua.

NederlandsWeitouhuaDapenghuaStandaardkantoneesStandaardmandarijns
tienSiep/SápSáp 十Sap 十Sj/shi 十
tientallen jarenSiep/Sáp Kie Nien 十幾年Sáp Kie Nien 十幾年Sap Keej Nien 十幾年?
hij/zijK'uu 佢Hie 佢K'euj 佢T'aa/ta 他/她
grote broerTáai Die 大弟 /Táai Koh 大哥T'áai Laauw 大佬Taai Taj 大弟/ Taai Koh 大哥Gu Gu/ge ge 哥哥
broertjeSeh Die 細弟 / Saj Laaw 細佬Saj Laauw 細佬Saj Taj 細弟/ Saj Loow 細佬Die Die/di di 弟弟
grootTáai 大T'áai 大Taai 大Daa/da 大
etenSiet 食/HékHék 吃Sik 食Tj/chi 吃
wees gastvrij!M Saj Haak HieM Saj Haak Hee JohM Saj Haak Heej WohBoe Jong Kuh Ch'ie/bu yong ke qi 不用客氣
Waarom eet je niet?Chong Mak M Hék Fang Aa?Chong Mak M Kaap Chooj Aa?Chong Mat Mm Kaap Chooj Aa??
We zijn hetzelfde volkTaai Kaa Chie Kie YangT'aai Kaa Chie Kie YanTaai Kaa Chie Keej Yan?
Een gezond leven!San T'haj Kien HôongSan T'aj Kien HôongSan T'aj Kien Hôong
Heb je al gegeten?Hek Fen Mm Tseng? 吃飯唔曾?
VaderTehPaaPaa/Lo Tau
MoederNaaiNaaiMaa/Lomo

IPA
Nederlands / hanziWeitouhua alfabet[6]Weitouhua IPAHongkong-Kantonees IPAHongkong-Kantonees[6]Hongkong-Hakka[6]
1yäk2[jɐk][jɐt]yät1yik5
2yi6[ji:][ji:]yi6ngi5
3sam1[sa:m][sa:m]sam1 of sam3sam1
4si1[si:][sej]sei3si4
5ng1[m̩][m̩]ng5ng3
6luk6[lʊk][lʊk]luk6luk5
7cäk2[tsʰɐk][tsʰɐt]cät1cit5
8bæk2[bæk][ba:t]bat3bat5
9gäu2[kɐu][kɐu]gäu2giu3
10säp6[sɐp][sɐp]säp6sip6
20/廿ye6[jɛ][ja:]ya6ngip6
30/卅sa1[sa:][sa:]sa1sap5
100/佰bæk2[bæk][bak]bak3bak5
1000/千cing1[tsʰi:ŋ[tsʰi:ncin1cien2
10.000/萬mæng6[mæŋ][ma:n]man6man4
100.000.000/億yäk2jɐk[jɪk]yik1yi4
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.