Wapenwet (België)

Dit artikel beschrijft de oude en de nieuwe wapenwet, en heeft aandacht voor de moeilijkheden die de Belgische regering momenteel ondervindt bij de uitvoering van de nieuwe wapenwet. In België zijn er volgens schattingen van de overheid ongeveer 2.000.000 wapens op een bevolking van iets meer dan 11.000.000 inwoners. Volgens de wapenwet die van kracht was tot 9 juni 2006 konden bepaalde soorten vuurwapens vrij worden aangekocht, voor andere vuurwapens diende een vergunning aangevraagd te worden.

Na een schietincident waarbij twee mensen werden vermoord in mei 2006 in Antwerpen bleek een politieke noodzaak tot aanpassing van de wapenwet. De wet werd gewijzigd op 9 juni 2006. De invoering van de nieuwe wapenwet kent echter verschillende problemen. De huidige einddatum voor de volledige toepassing van de wet is juni 2007, maar verschillende partijen (CdH, MR, CD&V, VB) hebben reeds aanpassingen op de wet voorgesteld in de Kamercommissie Justitie.

Tot juni 2006 was de wapenwet van 1933 van kracht. Deze wet deelde de wapens als volgt in:

• Sport- en jachtwapens konden vrij verkocht worden, maar de aankoop moest worden geregistreerd (via een document model 9) bij de lokale politie. Dit zijn de registratieplichtige wapens.
• Voor verweer- en oorlogswapens moest voor aankoop een vergunning (model 4) worden aangevraagd bij de lokale politie (voor verweerwapens) of bij de gouverneur (voor oorlogswapens). Dit zijn de vergunningsplichtige wapens.

De overheid schatte in 2006 het aantal wapens in België op 2.000.000. Hiervan zijn

• 870.000 wapens ingeschreven in het Centrale Wapenregister (CWR). Dit zijn de "legale wapens".
• 1.130.000 wapens niet ingeschreven in het CWR. Dit zijn de "illegale wapens" (behalve een beperkt aantal sport- en jachtwapens aangekocht voor 1990 die nooit registratieplichtig zijn geworden tot de wet van juni 2007).

Na het schietincident in Antwerpen waarbij Hans Van Themsche twee personen (onder wie een kind) doodschoot en een derde persoon zwaar verwondde, besliste de regering om de wapenwet te wijzigen. Er was in de wetgeving tot 2006 vrije verkoop zonder wachtperiode of voorafgaande controle. Deze nieuwe wapenwet werd op sneltreintempo besproken en goedgekeurd door alle partijen. Tegenstanders van deze nieuwe wapenwet argumenteerden dat de nieuwe wet te snel en met te weinig parlementair debat werd goedgekeurd. De nieuwe wapenwet bevatte ingrijpende wijzigingen:

• Geen vrije verkoop meer van “registratieplichtige” wapens, alle wapens worden “vergunningsplichtig”.
• Enkel erkende jagers en erkende sportschutters kunnen nog vergunningsplichtige wapens kopen of bezitten.
• Onbeperkte geldigheid van wapenvergunningen mits men bij elke 5-jaarlijkse controle nog voldoet aan de voorwaarden tot het houden van het vuurwapen.

De nieuwe Belgische wapenwet met een volledig verbod op vuurwapens (behalve voor jagers en sportschutters) behoort tot de strengste van de wereld.

De impact van deze wet op de legale wapenbezitters en op de overheid is groot:

De invoering van de nieuwe wapenwet wordt bemoeilijkt door verschillende problemen:

• De wapenbezitters weigeren hun wapens te registreren, zoals vereist door de nieuwe wet. De uiterste datum voor registratie van alle wapens is juni 2007, maar midden mei 2007 zijn minder dan 10 % van de geschatte 2.000.000 vuurwapens voor registratie aangeboden. Vele eigenaars weigeren hun wapens te registreren, omdat bijna alle eigenaars (behalve enkele tienduizenden jagers en sportschutters) binnen de 5 jaar na registratie hun wapens moeten inleveren of onklaar laten maken.
• De overheid (wapendiensten van de provinciegouverneurs) kunnen het vele werk veroorzaakt door de nieuwe wet niet aan. Alhoewel slechts 10 % van de wapens voor registratie zijn aangeboden, verklaren de wapendiensten dat ze nu reeds overbelast zijn en tot 2009 nodig hebben om alle huidige aanvragen te verwerken. Indien ook de resterende 90 % van de eigenaars hun wapens nog zouden registreren, wordt dit probleem nog erger.
• Legale wapenbezitters staan meestal negatief tegenover de nieuwe wet. Ze baseren zich op studies zoals gepubliceerd op www.gunfacts.be die tot de conclusie komen dat de nieuwe wapenwet leidt tot meer illegale wapens, meer vuurwapencriminaliteit en meer zelfmoorden. De Nationale Unie der Wapenmakers, Sportschutters en Jagers (UNACT) heeft bij het Arbitragehof een procedure gestart om delen van de nieuwe wapenwet te laten nietig verklaren.

Door deze verschillende problemen, werd de nieuwe wapenwet reeds verschillende malen bekritiseerd in de pers.

De sportschutterslicentie laat erkende sportschutters en jagers toe bepaalde type wapens (vnl grendelgeweren) te kopen, zonder hiervoor een vergunning te moeten aanvragen. Het decreet voor deze sportschutterslicentie werd op 9 mei 2007 goedgekeurd in het Vlaams Parlement. Deze licentie biedt geen volledige oplossing voor de problemen veroorzaakt door de nieuwe wapenwet :

• De erkende sportschutters kunnen slechts een beperkt deel van hun wapens registreren via deze licentie (enkel grendelkarabijnen en een specifiek type pistool in kaliber 22LR), het grote deel van de wapens van de erkende sportschutters kan niet geregistreerd worden door gebruik te maken van de sportschutterslicentie (revolvers, de meeste pistolen, semiautomatische geweren, ...)
• De vele honderdduizenden legale wapenbezitters die geen 12 schietsessies per jaar verdeeld over twee kwartalen kunnen afleggen, of die voor hun schietssessie niet zijn aangesloten bij een erkende federatie, kunnen deze licentie niet verkrijgen.

Na het schietincident in Antwerpen steunden alle partijen de invoering van de nieuwe strenge wapenwet. De wet werd quasi unaniem goedgekeurd in juni 2006. Naarmate tegen eind 2006 bleek dat de nieuwe wapenwet moeilijk uitvoerbaar was, dienden verschillende partijen (MR, CD&V, CdH, VB) in de kamercommissie Justitie voorstellen in tot aanpassing van de nieuwe wapenwet. Deze voorstellen werden verworpen, voornamelijk na interventies door sp.a/Spirit. In maart 2007 kwam een parlementaire werkgroep onder leiding van S. Goris (VLD) unaniem tot een akkoord over een aanpassing van de wapenwet. Dit voorstel kreeg echter geen steun van minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS). Aangezien in mei 2007 de parlementaire werkzaamheden zijn stilgevallen wegens de Federale verkiezingen van juni 2007, zal de volgende Federale regering de beslissing moeten nemen over een eventuele aanpassing van de wapenwet. Deze nieuwe regering zal wel met het politieke probleem geconfronteerd worden dat slechts tien procent van de naar schatting twee miljoen wapens overeenkomstig de wet geregistreerd zijn, en dat het aantal illegale wapens zal gestegen zijn van ongeveer 1.130.000 (onder de vorige wapenwet) naar ongeveer 1.800.000.

• Verslagen vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media van het Vlaams Parlement
• Verslagen van de Kamercommissie Justitie, periode oktober 2006 - mei 2007
• Website van de Federale Politie, Criminaliteitsstatistieken
• Studie over het verband tussen vuurwapenbezit en criminaliteit
• Verklaring door dhr. Louis Raemaekers, hoofd van de wapendienst in de politiezone Antwerpen in de hoorzitting in de Kamercommissie Justitie (kranten 26-01-2007)
• Studie door Promes/ULB over wapendracht bij jongeren in Brussel en Wallonië, gepubliceerd op 21-02-2007 in De Morgen
• Enquête uitgevoerd door Knack
• "Wapenwet is grote flop" (artikel in De Standaard, Het Laatste Nieuws, Het Volk op 9 mei 2007)
• "1 op 20 jongeren draagt steeds een wapen", De Morgen, 21 februari 2007
• "Politievakbond hekelt nieuwe wapenwet", Het Laatste Nieuws, 9 mei
• Dewael Marc 2011: Over de toepassing van de wapenwetgeving. De Vlaamse Jager, 11/1, 34-38.

• Wapenwet (zoals gepubliceerd in het Staatsblad op 9 juni 2006)
• Wapenwet (huidige versie)
• Parlementaire procedure