Wereldhandelsorganisatie

De Wereldhandelsorganisatie (Engels: World Trade Organization, WTO; Frans: Organisation Mondiale du Commerce, OMC; Spaans: Organización Mundial de Comercio, OMC) is een intergouvernementele organisatie die toeziet op de naleving van afspraken over de handel tussen landen. Veel van die afspraken zijn van belang voor het internationale zakendoen.

Wereldhandelsorganisatie

 Leden

 Leden, gerepresenteerd door de EU

 Waarnemend

 Niet-leden

BestuurscentrumGenève, Zwitserland
Oprichting1 januari 1995
WerktaalEngels, Frans en Spaans
Lidmaatschap164 lidstaten
Directeur-GeneraalRoberto Azevêdo
Websitewww.wto.org

Algemeen

De Wereldhandelsorganisatie werd opgericht in 1995 en komt voort uit het General Agreement on Tariffs and Trade (GATT, Algemene Overeenkomst over Tarieven en Handel) die in 1947 in Genève werd ondertekend door 23 landen. Het hoofdkantoor van de Wereldhandelsorganisatie bevindt zich eveneens in Genève.

De taken van de WTO zijn bevordering van internationale handel, beslechting van handelsconflicten en opheffing van handelsbarrières. De basisfilosofie van de organisatie is dat internationale handel de beste en snelste manier is om de wereld welvarender te maken en dat daarom elk obstakel voor internationale vrijhandel uit de weg moet worden geruimd.

Met 153 lidstaten en dertig aspirant-leden, vertegenwoordigt de WTO in 2002 95% van de wereldhandel. Twintig maanden na de oprichting van de WTO waren er 122 lidstaten. Op 26 juni 2014 zijn er 160 landen aangesloten na de aansluiting van Jemen. In 2014 is er een verzoek van de Seychellen om eveneens lid te worden van de Wereldhandelsorganisatie. Op 26 april 2015 is het land lid geworden en komt het totaal op 164 leden.[1]

GATT

Oorspronkelijk was de voorloper van de WTO, de GATT, nooit bedoeld als een organisatie, maar slechts als een verdrag dat ondergebracht zou worden onder de International Trade Organization (ITO). De GATT bleef na het falen van de ITO een belangrijk platform voor onderhandelingen over het reduceren van importbeperkingen in de vorm douanetarieven (quota). Tijdens de Uruguay-ronde is de WTO opgericht, omdat de GATT niet langer voldeed. Van begin af aan werden bij de GATT landbouw, grondstoffen en diensten buiten beschouwing gelaten. Bovendien was er geen rechtbank of iets vergelijkbaars om overtredingen aan te pakken. Het was een multilateraal verdrag, dus werd er alleen actie ondernomen als alle lidstaten dit wilden. De GATT is dan ook nu een van de onderliggende WTO-verdragen. Nieuwe liberaliseringen over diensten, intellectuele eigendomsrechten en investeringen, konden niet worden behandeld binnen de GATT. Daar waren afzonderlijke verdragen voor, zoals de GATS. Met de oprichting van de WTO werden deze verdragen samengevoegd en kan een lidstaat niet langer het ene verdrag wel, maar het andere verdrag niet ondertekenen. Met ondertekening van het nieuwe oprichtingsverdrag van de WTO verplichten de lidstaten zich tot alle verdragen en worden sindsdien al deze verdragen als één beschouwd.

Onderhandelingsrondes

De WTO blijft in feite een permanent onderhandelingsforum, met het hoofdkantoor in Genève, dat wel een staf en een bureaucratie heeft en is dus een organisatie zoals de ITO bedoeld was. Onderhandelingen over handelsliberaliseringen vinden plaats in zogenoemde 'rondes'.

Zo is momenteel de in 2001 gestarte Doha-ronde nog steeds gaande. Deze ronde had eind 2004 al afgerond moeten zijn, maar medio 2009 was de besluitvorming nog steeds niet rond. De rondes, tot 1994 onder auspiciën van GATT, zijn:

  1. de Genève-ronde, 1947,
  2. Annecy-ronde, 1949,
  3. Torquay-ronde, 1950-1977,
  4. Genève-ronde, 1956,
  5. Dillon-ronde, 1960-1962,
  6. Kennedy-ronde, 1962-1967,
  7. Tokyo-ronde, 1973-1979,
  8. Uruguay-ronde, 1986-1994,
  9. Doha-ronde, 2001-2013.

Eens in de twee jaar komen de lidstaten bijeen in het kader van deze rondes, tijdens de Ministeriële Conferenties. Men probeert dan te komen tot gemeenschappelijke regels over nieuwe liberaliseringen van handel, het beslechten van belemmeringen voor handel. De Ministeriële Conferentie is het wetgevende orgaan van de WTO en daarmee is de WTO dus een organisatie die regels voorschrijft en wetten maakt waaraan haar leden zich dienen te houden.

Verschillen met de GATT

Het verschil met de GATT is vooral dat de WTO een groter internationaal secretariaat heeft (met 629 werknemers), het aantal sectoren waarover onderhandeld wordt (niet alleen goederen zoals bij GATT, maar ook diensten en intellectuele eigendomsrechten), en dat het binnen de WTO mogelijk is voor lidstaten om andere lidstaten aan te klagen wegens het overtreden van WTO-regels. De WTO kent hiervoor een geschillenbeslechtingsorgaan (Dispute Settlement Body). Bij dit orgaan kunnen de lidstaten afdwingen dat nieuwe handelsbelemmeringen ongegrond worden verklaard, waarna zij tegenmaatregelen mogen nemen in de vorm van legitieme handelsbeperkingen ter hoogte van een bepaald bedrag. Bij de GATT was er ook een geschillencommissie, maar uitspraken hiervan konden worden geblokkeerd en gingen minder ver.

Besluitvorming binnen de WTO

Binnen de structuur van de WTO nemen de lidstaten besluiten over liberaliseringen van de handel die moeten gelden voor alle leden. De WTO is eigenlijk een forum, of zoals Maes (2002) stelt in een artikel over besluitvorming in de WTO, liever een arena, "waar alle leden hun eigen handelsbelangen verdedigen".

De WTO-arena bevindt zich vooral in het hoofdkantoor te Genève, waar ook de Algemene Raad (General Council) zetelt, die bestaat uit ambassadeurs en hoofden van delegaties.

In diverse werkgroepen, zoals de Goederen Raad (Goods Council), Diensten Raad (Services Council) en Intellectuele Eigendom Raad (Intellectual Property Council), onderhandelen de permanente afgevaardigden over voorbereidingen voor de tweejaarlijkse Ministeriële Conferenties.

Daarnaast zijn er talloze onderwerpen en comités over onder meer handel en milieu, handel en ontwikkeling, en de toetreding van nieuwe leden.

Voorbereidend op de Ministeriële Conferentie zijn er in het verleden ook miniconferenties geweest, waar -gecoördineerd door het WTO-secretariaat- door hogere afgevaardigden van een select groepje lidstaten over de ontwerpteksten wordt onderhandeld. Dit vindt plaats zodra men er in Genève zelf niet uitkomt en er geen overeenstemming is over een onderhandelingstekst voor de Ministeriële Conferenties.

Een van de veel genoemde bezwaren tegen de WTO is haar wijze van werken, en dan in het bijzonder haar 'consensus building'. Dit besluitvormingsproces is ondoorzichtig en niet democratisch, zo vinden critici. Onder deze kritiek ging ook de GATT gebukt. In theorie hebben alle lidstaten een gelijke stem. Hoewel officieel mogelijk, is stemmen nog nooit voorgekomen. De lidstaat die zich tijdens de vergaderingen niet tégen een voorstel uitspreekt, wordt automatisch geacht vóór te zijn.

Deze vorm van consensus building vindt plaats buiten de formele vergaderingen, in de zogenaamde 'achterkamertjes'. Dit informele overleg wordt beschouwd als noodzakelijk inherent aan de WTO en "neemt de overhand als de tijd begint te dringen of belangrijke beslissingen moeten worden genomen".

Arbitrage

Geschillenbeslechting wordt door de WTO beschouwd als de centrale pijler van het multilaterale handelsstelsel en als een "unieke bijdrage aan de stabiliteit van de wereldeconomie". WTO-leden zijn het erover eens dat, als zij menen dat medeleden handelsregels overtreden, zij het multilaterale systeem van geschillenbeslechting zullen gebruiken in plaats van unilateraal actie te ondernemen. De hoogste instantie bij het beslechten van handelsgeschillen binnen de wereldhandelsorganisatie is het "Appellate Body"[2].

Leden

Nederland

Nederland is actief bij de onderhandelingen betrokken via de Europese Unie. De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is de verantwoordelijke bewindspersoon en richt zich op duurzame globalisering, met aandacht voor het milieu en eerlijke handel.

België

In België is de federale staatssecretaris voor Buitenlandse Handel de verantwoordelijke politicus. Buitenlandse handel valt onder de koepel van de FOD Buitenlandse Zaken.[3]

Sedert de staatshervormingen is de buitenlandse handel echter een gemengde materie, waarvoor zowel de federale regering als de gewesten bevoegd zijn. Zo is het economisch beleid in ruime zin reeds sedert de 3e staatshervorming een gewestelijke bevoegdheid. De federale regering blijft nochtans bevoegd voor cruciale sectoren, voor reglementering en consumentenbescherming.[4]

Bevoegde instellingen in Vlaanderen zijn het agentschap Flanders Investment and Trade en het Departement internationaal Vlaanderen,[5] in Wallonië het departement AWEX. Ook het Brussels Gewest beschikt over een staatssecretaris, bevoegd voor Buitenlandse Handel.[6]

Europese Unie

De Europese Unie is sedert 1 januari 1995 lid van de WTO, en onderhandelt via de Europese Commissie namens de EU-lidstaten in praktisch alle WTO-bijeenkomsten.[7][8]

China

Na 15 jaar praten en onderhandelen werd op 11 december 2001 de Volksrepubliek China lid van de WTO. Overigens kreeg China hierbij niet de status van markteconomie.[9] China moest hiermee instemmen anders was de toetreding tot de WTO geblokkeerd. De andere WTO leden wilden hun industrieën kunnen beschermen tegen een toevloed van goedkope producten uit het land.[9] Bij antidumpingzaken ligt daarmee een groot deel van de bewijslast bij China waarbij niet de Chinese kostprijs de uitkomst van de meeste zaken bepaalt, maar internationale prijzen. Dit maakt voor Europese en Amerikaanse concurrenten eenvoudiger om te stellen dat Chinese producten onder de kostprijs worden verkocht en dat hiertegen actie moet worden genomen. Deze regeling bestaat in principe voor een periode van 15 jaar en loopt tot eind 2016.[9]

Rusland

Op 16 december 2011 stemden de 153 lidstaten van de WTO unaniem in met de toetreding van Rusland.[10] Het lidmaatschap moet de kwakkelende Russische economie met de grootste handelspartner, de Europese Unie, een impuls geven. Het lidmaatschap vormt het sluitstuk na 18 jaar pogingen van Rusland zich aan te sluiten.[10] Nu Rusland deel uitmaakt van de WTO kunnen zij goedkoper Europese producten aanschaffen en Rusland kan olie en aardgas efficiënter verkopen. Rusland was het enige G20-land dat niet was aangesloten bij de WTO.[10] Het aandeel van Rusland in de wereldeconomie is ongeveer 2,8%; na de toetreding van Rusland nemen de leden van de handelsorganisatie 97% van de wereldhandel voor hun rekening.[10]

Lijst van leden

De volgende tabel geeft een overzicht van de huidige leden en hun toetredingsdatum. Er zijn 164 leden op 29 juli 2016.

Land Datum van toetreding
 Albanië8 september 2000
 Angola23 november 1996
 Antigua en Barbuda1 januari 1995
 Argentinië1 januari 1995
 Armenië5 februari 2003
 Australië1 januari 1995
 Bahrein1 januari 1995
 Bangladesh1 januari 1995
 Barbados1 januari 1995
 België1 januari 1995
 Belize1 januari 1995
 Benin22 februari 1996
 Bolivia12 september 1995
 Botswana31 mei 1995
 Brazilië1 januari 1995
 Brunei1 januari 1995
 Bulgarije1 december 1996
 Burkina Faso3 juni 1995
 Burundi23 juli 1995
 Cambodja13 oktober 2004
 Canada1 januari 1995
 Centraal-Afrikaanse Republiek31 mei 1995
 Chili1 januari 1995
 China11 december 2001
 Colombia30 april 1995
 Congo-Brazzaville27 maart 1997
 Congo-Kinshasa1 januari 1997
 Costa Rica1 januari 1995
 Cuba20 april 1995
 Cyprus30 juli 1995
 Denemarken1 januari 1995
 Djibouti31 mei 1995
 Dominica1 januari 1995
 Dominicaanse Republiek9 maart 1995
 Duitsland1 januari 1995
 Ecuador21 januari 1996
 Egypte30 juni 1995
 El Salvador7 mei 1995
 Estland13 november 1999
 Europese Unie[11]1 januari 1995
 Fiji14 januari 1996
 Filipijnen1 januari 1995
 Finland1 januari 1995
 Frankrijk1 januari 1995
 Gabon1 januari 1995
 Gambia23 oktober 1996
 Georgië14 juni 2000
 Ghana1 januari 1995
 Grenada22 februari 1996
 Griekenland1 januari 1995
 Guatemala21 juli 1995
 Guinee25 oktober 1995
 Guinee-Bissau31 mei 1995
 Guyana1 januari 1995
 Haïti30 januari 1996
 Honduras1 januari 1995
 Hongarije1 januari 1995
 Hongkong1 januari 1995
 Ierland1 januari 1995
 IJsland1 januari 1995
 India1 januari 1995
 Indonesië1 januari 1995
 Israël21 april 1995
 Italië1 januari 1995
 Ivoorkust1 januari 1995
 Jamaica9 maart 1995
 Japan1 januari 1995
 Jemen26 juni 2014
 Jordanië11 april 2000
 Kaapverdië23 juli 2008
 Kameroen13 december 1995
 Kenia1 januari 1995
 Kirgizië20 december 1998
 Koeweit1 januari 1995
 Kroatië30 november 2000
 Laos2 februari 2013
 Lesotho31 mei 1995
 Letland10 februari 1999
 Liechtenstein1 september 1995
 Litouwen31 mei 2001
 Luxemburg1 januari 1995
 Macau1 januari 1995
 Noord-Macedonië4 april 2003
 Madagaskar17 november 1995
 Malawi31 mei 1995
 Maldiven31 mei 1995
 Maleisië1 januari 1995
 Mali31 mei 1995
 Malta1 januari 1995
 Marokko1 januari 1995
 Mauritanië31 mei 1995
 Mauritius1 januari 1995
 Mexico1 januari 1995
 Moldavië26 juli 2001
 Mongolië29 januari 1997
 Montenegro29 april 2012
 Mozambique26 augustus 1995
 Myanmar1 januari 1995
 Namibië1 januari 1995
 Nederland1 januari 1995
 Nepal23 april 2004
 Nicaragua3 september 1995
 Nieuw-Zeeland1 januari 1995
 Niger13 december 1996
 Nigeria1 januari 1995
 Noorwegen1 januari 1995
 Oeganda1 januari 1995
 Oekraïne16 mei 2008
 Oman9 november 2000
 Oostenrijk1 januari 1995
 Pakistan1 januari 1995
 Panama6 september 1997
 Papoea-Nieuw-Guinea9 juni 1996
 Paraguay1 januari 1995
 Peru1 januari 1995
 Polen1 juli 1995
 Portugal1 januari 1995
 Qatar13 januari 1996
 Roemenië1 januari 1995
 Rusland22 augustus 2012
 Rwanda22 mei 1996
 Saint Kitts en Nevis21 februari 1996
 Saint Lucia1 januari 1995
 Saint Vincent en de Grenadines1 januari 1995
 Salomonseilanden26 juli 1996
 Samoa10 mei 2012
 Saoedi-Arabië11 december 2005
 Senegal1 januari 1995
 Seychellen26 april 2015
 Sierra Leone23 juli 1995
 Singapore1 januari 1995
 Slovenië30 juli 1995
 Slowakije1 januari 1995
 Spanje1 januari 1995
 Sri Lanka1 januari 1995
 Suriname1 januari 1995
 Swaziland1 januari 1995
 Tadzjikistan2 maart 2013
 Taiwan1 januari 2002
 Tanzania1 januari 1995
 Thailand1 januari 1995
 Togo31 mei 1995
 Tonga27 juli 2007
 Trinidad en Tobago1 maart 1995
 Tsjaad19 oktober 1996
 Tsjechië1 januari 1995
 Tunesië29 maart 1995
 Turkije26 maart 1995
 Uruguay1 januari 1995
 Vanuatu24 augustus 2012
 Venezuela1 januari 1995
 Verenigd Koninkrijk1 januari 1995
 Verenigde Arabische Emiraten10 april 1996
 Verenigde Staten1 januari 1995
 Vietnam11 januari 2007
 Zambia1 januari 1995
 Zimbabwe5 maart 1995
 Zuid-Afrika1 januari 1995
 Zuid-Korea1 januari 1995
 Zweden1 januari 1995
 Zwitserland1 juli 1995

Handelsoverleg in de 21e eeuw

De regels en procedures van de WTO stammen uit de jaren '90, en waren afgestemd op een globale economie waarin goederen en diensten overwegend in het industriële noorden werden geproduceerd. Sedertdien echter wordt de productie meer en meer uitbesteed aan lage-loonlanden. Hierdoor zijn voor de internationale handel naast de tariefbarrières andere kwesties belangrijker geworden, zoals de bescherming van investeringen, intellectuele eigendomsrechten (patenten enzomeer), en het op elkaar afstemmen van regulering.

In de praktijk evolueert het internationale handelsoverleg mede daarom naar een tweesporenstructuur, met de WTO als koepeloverleg, aangevuld met een reeks gedecentraliseerde (mega)regionale overeenkomsten zoals NAFTA, TPP, TTIP en TISA.[12][13] Daarnaast bestaat nog een hele reeks bilaterale investeringsbeschermings-overeenkomsten.

De vrees bestaat echter wel dat hiermee afbreuk wordt gedaan aan het wereldwijde overleg binnen de WTO. Met name ontwikkelingslanden dreigen hierdoor uit de boot te vallen, omdat hun onderhandelingspositie verzwakt wordt.[14]

Op 10 december 2019 verloor het hoogste beroepsorgaan van de WTO twee van zijn laatste drie juristen. Door de weigering van de Verenigde Staten om nieuwe leden te benoemen, is het college waar handelsgeschillen in laatste instantie behandeld werden, de facto buiten werking gesteld, en verliest de WTO veel van zijn slagkracht. Het „licht gaat uit”, zei de Chinese ambassadeur bij de WTO. De EU-ambassadeur zei te vrezen dat het wereldhandelssysteem dreigt te vervallen in „economische relaties die gebaseerd zijn op macht”.[15]

Zie ook

Zie de categorie World Trade Organization van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.